Tatoveringstrend tek av – skal gi støtte til personar med Downs

Ein tatoveringstrend frå USA har nådd Noreg, for å synleggjere personar som har Downs syndrom.

I Florø i Vestland tatoverte foreldre, vener og ei bestemor seg i september, i forkant av eit bryllaup. I alt 12 personar tok tatovering til ære for fem år gamle Ulrik (5), som har Downs syndrom.

For dei fleste av dei er det den første tatoveringa dei har teke, og truleg den einaste tatoveringa dei kjem til å ha.

– Det er ei tatovering som viser at vi er ein av dei få heldige som har ein som vi bryr oss om, som har Downs syndrom, seier mora Marion Svarstad Melstveit.

– Han er veldig livleg og stort sett i veldig godt humør. Han er eit lyspunkt for oss, seier faren Svenn Svarstad Melstveit.

Tatoveringa viser tre piler, som eit symbol på ein ekstra kopi av kromosom 21.

Når NRK møter familien i Florø er Ulrik mest oppteken av å tulle og å leike ute, men foreldra har planar om å fortelje meir om tatoveringane når han blir større.

Dei vil at han skal vite at han har ein stor flokk som bryr seg om han.

– Eg trur han synest det er kult. Og at han kjem til å vere stolt av det, seier Marion.

Det som starta med at foreldra og forlovarane hadde lyst til å tatovere seg før bryllaupet, som ein gest til Ulrik, spreidde seg til at også vener av brud og brudgom ville gjere det same. Pluss bestemor.

Viser tatovering på internett

Trenden – «The Lucky Few» – har teke av i ulike sosiale medium. Målet er meir synleggjering og aksept i ei tid der det er lettare å velje bort foster med Downs syndrom.

I Danmark har ein sett ein markert nedgang i levandefødde barn med Downs syndrom etter at alle gravide fekk tilbod om fosterdiagnostikk frå 2004.

I Noreg vart bioteknologilova endra i 2020. Etterpå har det blitt enklare å avdekke om eit foster har Downs syndrom tidleg i svangerskapet.

Om lag 90 prosent av foreldre i Noreg vel abort dersom diagnosen Downs syndrom blir stilt i svangerskapet. Det viser berekningar Medisinsk fødselsregister har gjort for Faktisk.no.

Marion Svarstad Melstveit meiner tatoveringa kan bli ein inngang til å få fram korleis det er å ha eit barn med Downs syndrom.

Folk byrjar å spørje om tatoveringa, som igjen fører til gode samtalar.

– Den gjer det lettare å spreie kunnskap om Downs. Det blir gitt eit signal: Spør meg. Eg kjenner til ein og bryr meg om ein.

Behov for kunnskap

I 2017 skreiv ho lesarinnlegg i BT om at ho er glad for at ho ikkje visste at Ulrik hadde Downs syndrom under svangerskapet.

Det vart først oppdaga etter fødselen.

«At andre ikkje ønsker seg eit barn som vårt er litt sårt», skreiv ho den gongen.

Ho slapp dermed å ta det valet som andre står i når dei får tidleg beskjed i svangerskapet.

– Det valet er vanskeleg. Det var eit sjokk då vi fann det ut, men etter to dagar slo beskyttar-instinktet inn. Og når vi ser kva vi har i dag: Det er ikkje eit problem for oss å ha eit barn med Downs.

Ho seier det er viktig at fleire deler historier på internett, slik at dei som står i ein valsituasjon også får kunnskap om kvardagslivet.

I så måte meiner ho «The Lucky few»-rørsla har vore ein viktig døropnar for å spreie meir kunnskap.

Positiv til tatoveringane

Hedvig Ekberg i Norsk Forbund for Utviklingshemmede (NFU) kallar tatoveringane «ein fin gest».

Generalsekretæren seier det er fint å sjå at «dette er noko ein kan hylle, og ikkje vere lei seg for eller ha sorg over».

– I stor grad ser vi at det er foreldre, søsken og besteforeldre som engasjerer seg. At det også er menneske utover denne kretsen som viser at dei er engasjerte og bryr seg, er veldig fint å høyre om.

NFU presiserer at dei aldri gir råd om ein enkelt bør ta abort eller ikkje. Men dei seier at enkelte står i harde kampar for at barnet skal få den hjelpa dei har behov for.

– Mange formidlar til oss at det ikkje er det å få eit barn med ekstra behov som er det verste, men kampen mot systemet – og då spesielt kommunane.