Vegvesenet: – Motorvegbrua meir klimavenleg enn el-ferjer

Ein studie Statens vegvesen offentleggjer fredag viser at:

• Uansett om ein satsar på el-ferjer eller å bygga motorveg-bruene Hordfast, vil dei samla utsleppa vera like når det har gått femti år.
• Fastlandssambandet vil gi større totalutslepp enn el-ferjer dei første femti åra.
• Men dei påfølgande femti åra kjem Hordfast klimamessig stadig betre ut samanlikna med el-ferjer.

I lengda er dermed utsleppa av klimagassar langt lågare med to gigantiske bruer enn om dagens ferjer på strekningane blir bytta ut med el-ferjer.

Hundreårsperspektiv

Ein viktig føresetnad for vegvesenets konklusjon er at berekningane er gjennomførte for heile levetida til brua, som er over 100 år.

– Når me lagar kommunedelplanar, skal Vegvesenet berekna klimagassutslepp for ein 40-årsperiode. Men i denne rapporten har me sett på utsleppa i heile levetida til brua. Då blir CO₂-rekneskapen annleis, seier utbyggingsdirektør Kjell Inge Davik i Statens vegvesen.

Vegvesenet oppgir at byggjeperioden og arealbruken gir dei største bidraga til utsleppa frå Hordfast. I tillegg er det ein del utslepp frå drift og vedlikehald og frå den auka trafikken.

Etter byggjeperioden flatar utsleppa frå veganlegget ut, medan CO₂-utsleppa for ferjealternativet held fram med å auka gjennom heile hundreårsperioden, skriv Vegvesenet.

– I løpet av levetida til bruene vil det vera nødvendig å byta ut ferjene fire gonger med 25 års levetid, seier Davik.

Han understrekar at rapporten gjeld for strekninga Stord-Os. Det er ikkje gitt at resultatet vil vera det same på alle andre strekningar der ferje blir avløyst av bru.

Korte ferjestrekningar, med kompliserte brukryssingar som over Sognefjorden, vil sannsynlegvis få eit heilt anna resultat.

– Klimaversting

Vegvesenets tidlegare klimarekneskap for Hordfast har blitt kritisert av regjeringa for «å samanlikna eple og pærer».

Også den nye rapporten møter krass kritikk.

Leiar Gabriel Fliflet i Naturvernforbundet Hordaland meiner hundreårsperspektivet til Vegvesenet tilslører at Hordfast er eit svært klimaskadeleg prosjekt.

– Deira eigen rapport viser at Hordfast-utbygginga fører til ein enorm utsleppsauke dei neste tiåra, samanlikna med framleis ferjedrift. Men FN seier jo at det er no dei aller næraste åra at verda må kutta klimagassutsleppa kraftig for å takla klimakrisa.

Han peikar på Vegvesenets eigen graf, som viser at Hordfast dei første ti åra vil gi tre gonger høgare utslepp enn el-ferjedrift.

– Ikkje nok med at Hordfast vil rasera verdifull natur og mangedobla trafikken. No viser Vegvesenet sjølv at prosjektet aukar utsleppa kraftig – akkurat i dei få åra når det krevst store utsleppskutt raskt, seier Fliflet.

Blir best om 50 år

Ifølge vegvesenets prognose vil Hordfast gi ein samla klimagevinst femti år etter at det er ferdig bygt. Då vil el-ferjedrifta ha «tatt igjen» dei store oppstartsutsleppa til fastlandssambandet. Deretter vil dei samla utsleppa frå ferjedrift bli stadig større, samanlikna med totalutsleppa frå bruene og den auka vegtrafikken.

Fliflet i Naturvernforbundet meiner det er meiningslaust å skryta av kutt så langt fram.

– Historia har lært oss at det er umogleg å vita korleis verda ser ut då: Korleis me bur, kor mange me er, kva utslepp og teknologi me har då. Men blir Hordfast bygd, veit me at det ugjenkalleleg aukar utsleppa no.

– Men er det ikkje bra og nødvendig å tenka langsiktig, slik Vegvesenet gjer?

– Den som tenker langsiktig, kuttar klimagassutsleppa no.

Davik trur teknologiutviklinga fram til byggestart vil redusera utsleppa, og han forsvarar å samanlikna utslepp frå el-ferjer og Hordfast i 100-årsperspektiv.

– Det er eit politisk spørsmål kva ein vel å prioritera i den næraste perioden, men det er kjempeviktig å tenka i eit langsiktig perspektiv.

PRESISERING: NRK har 11. mars 2022 presisert tala i Vegvesenets prognosar, mellom anna at det akkumulerte totalutsleppet for el-ferjealternativet vil overgå Hordfast etter om lag femti år, ikkje hundre år.