Alvorleg kritikk mot sjukehusapotek: Har ikkje retta opp i fem år gamal feil

I februar slo apoteksjefen ved eitt av landets største sjukehusapotek alarm om sin eigen arbeidsplass.

Sjukehusapoteket i Bergen (SiB) har over 130 tilsette og leverer viktige medisinar til heile landet.

Apoteksjef Pål Espen Johannessen sende bekymringsmelding til Helsetilsynet og Legemiddelverket om tilstandane ved sitt eige apoteket, og meinte det var fare for liv og helse.

Årsaka var at sjefen hans, Jon Bolstad, ikkje brukte pengar på å gje apoteket ein eigen driftsingeniør. Apoteket har i lang tid slite med at maskiner som lagar legemiddel fungerer dårleg.

Samstundes kom det fram at det var sett i gang ei oppseiingssak mot Johannessen.

Bolstad, som er administrerande direktør i Sjukehusapoteka Vest (SAV), meinte Johannessen ikkje følgde ordre og pålegg frå leiinga.

Det resulterte i store protestar frå dei tilsette i sjukehusapoteket, som samla inn underskrifter for å hindra at Johannessen skulle bli den ellevte sjukehusapotekaren som slutta i jobben sidan 2010.

Deretter byrja varsela mot toppleiinga i helseføretaket å hagla.

Hadde ikkje retta opp i fem år gamalt avvik

No er tilsynsrapporten frå Legemiddelverket sitt besøk på Haukeland klar.

Den slår fast at Johannessen i stor grad har rett i bekymringa si, og meiner Sjukehusapoteka Vest for lengst burde ha ordna opp.

Totalt har Legemiddelverket avdekt totalt tolv avvik. Eitt kritiske, fire store og sju andre avvik som dei ber SAV og SiB retta opp.

Det mest alvorlege avviket er eit fem år gamalt avvik som enno ikkje er retta på ein tilfredsstillande måte.

– Legemiddelverket ser det som alvorleg at same avvik vert påpeika på nytt, heiter det i rapporten.

– Ikkje positivt på nokon måte

Blant anna slår Legemiddelverket fast at Sjukehusapoteka i Vest, som apotekkonsesjonær, skulle sytt for at det var på plass avtalar som sikra at driftsteknikarar med rett kompetanse hadde vedlikehald med maskiner og utstyr.

Legemiddelverket meiner at SAV, ved administrerande direktør, i liten grad har bidrege til å få på plass ei slik avtale.

– Dette har ført til at apoteket har hamna i ein situasjon der dei i periodar ikkje har vore leveringsdyktige på enkelte av legemidla dei tilverkar, skriv Legemiddelverket i rapporten.

Administrerande direktør Jon Bolstad seier han tar funna i rapporten «på største alvor».

– Dette er ikkje positivt på nokon måte. Vi er alt i gang med å ta tak i ein del som kjem fram. Vi er samde i at det trengst oppgraderingar, men det har ein kompleksitet som gjer at det tek litt tid.

– Tar du sjølvkritikk etter denne rapporten?

– Det er alltid grunnlag for å vere sjølvkritisk. Eg skulle ønske at nokre forhold i rapporten hadde vore avklara før. Ting har tatt for lang tid, og det synest eg er veldig uheldig, seier Bolstad.

Leiinga har fått frist til 24. mars med å koma med sitt svar på rapporten. Bolstad seier dei vil bruka tida framover til å gå gjennom rapporten.

Elleve apoteksjefar på tretten år

Inspektørane slår også fast at det er utfordringar knytt til arbeidsbelastninga for leiarar i apoteket.

Sidan 2010 har det vore elleve byter av apoteksjefar. Samstundes har det vore relativt hyppige skifte av avdelingsleiarar. Inspektørane slår fast at det er langt færre leiarar per tilsett ved Sjukehusapoteket i Bergen enn ved dei andre sjukehusapoteka i SAV.

I ein femårsperiode har til saman femten personar hatt leiaransvaret i dei fire avdelingane:

• tre avdelingsleiarar i Avdeling for farmasøytiske tenester
• seks ulike avdelingsleiarar i Sjukehusekspedisjon
• fire avdelingsleiarar i Tilsetningsproduksjon
• tre avdelingsleiarar i Publikumsavdelinga

– Den hyppige utskiftinga av både apotekarar og avdelingsleiarar kan ha samanheng med ein krevjande arbeidssituasjon med høg belastning og stort spenn i oppgåver, skriv inspektørane i rapporten.

Etter at tilsynet er avslutta har også avdelingsleiaren ved avdeling for tilsetningsproduksjon sagt opp jobben. Årsaka var høgt arbeidspress, ifølge rapporten.

På denne avdelinga blir det ofte laga over hundre cellegiftkurar kvar dag. Legemiddelverket er spesielt bekymra for høgt arbeidspress i ei avdeling der konsekvensane av feil er spesielt store.

– Inspektørane meiner det er spesielt urovekkande dersom arbeidsbelastninga blir for høg i ei slik avdeling, noko som kan medføra at risikoen for å tilverka eit produkt som er skadeleg for pasienten aukar.

I 2020 døydde ein person av cellegiftoverdose på Haukeland. Ein lege hadde skrive feil på ei bestilling, slik at den bestilte dosen var ti gongar for høg. Feilen blei ikkje fanga opp i produksjonsavdelinga ved Sjukehusapoteket.

Både Helse Bergen og Sjukehusapoteka i Vest fekk millionbøter i føretaksstraff.

Varsel om fryktkultur og arbeidspress

Dei siste vekene er det i alt kome inn tre varsel til mellom anna styret i Sjukehusapoteka Vest om arbeidsforholda ved sjukehusapoteket i Bergen.

• Sjukehus-apotekar Pål Espen Johannessen meiner føretaket opplever eit uforsvarleg arbeidsmiljø, og ein betydeleg fryktkultur. Han meiner dei tilsette står på grensa til eit uforsvarleg arbeidspress, som gir auka risiko for feil.
• Plasstillitsvald for farmasøytane ved Sjukehusapoteka, Oddgeir Selaas, har varsla. Han vil ikkje gå inn på detaljane i varselet, men seier han har varsla via dei formelle kanalane.
• Også Johannessen sin forgjengar, som var i jobben til 2020, Roy Rangjord, har levert inn varsel til styret.

– Basert på det som kjem fram i media, kan eg stille meg bak Johannessen si skildring av dårleg samarbeidsklima med leiing. Noko som også er ei sterkt medverkande årsak til at eg sjølv valde å seie opp stillinga, seier Rangjord til NRK.

NRK har også snakka med ein annan tidlegare apoteksjef ved Haukeland. Også denne gir si fulle støtte til Johannessen si oppleving av samarbeidet med toppleiinga.

Styret i SAV hadde ekstraordinært styremøte i slutten av februar. Konsulentselskapet Deloitte er alt i gang med å gjera undersøkingar basert på varsela.

– Styret tar den førebels rapporten frå Legemiddelverket på stort alvor. Eit samla styre vil få ei gjennomgang av rapporten på styremøtet den 15. mars, skriv styreleiar Trude Mari Risnes i ei tekstmelding.

Ho understrekar at administrasjonen no må få tid til å gjere sine vurderingar.

– Utover det har ikkje styret nokon kommentarar no. Når det gjeld arbeidet med å handtere dei interne varsla, så vert det handtert av Deloitte og dette arbeidet held fram, skriv Risnes.

Glad for støtte frå Legemiddelverket

Apoteksjef på Haukeland, Pål Espen Johannessen, seier til NRK at han er glad for støtta frå Legemiddelverket.

– Eg ser på rapporten frå Legemiddelverket som ei stadfesting av mi bekymring. Eg er veldig glad for at dei anerkjenner dei bekymringane eg har sett lys på. Det er veldig viktig for meg.

Johannessen er blant dei som har levert inn varsel mot toppleiinga i Sjukehusapoteket Vest.

– Vil ikkje kommentere om han står i fare for å miste jobben

Administrerande direktør Jon Bolstad stadfestar at apoteksjefen i Bergen, Pål Espen Johannessen, har gåande ei personalsak mot seg.

Bolstad vil ikkje kommentere om han opplever at det er Johannessen sin versjon som no får støtte i Legemiddelverket sin rapport.

– Vi må skilje mellom personalforhold og eit tilsyn etter regelverket. Eg vil ikkje kommentere om han står i fare for å miste jobben, seier Bolstad.

Også dei tilsette ved SiB har forfatta eit opprop til støtte for Johannessen i samband med personalsaka mot han. Det er steile frontar mellom partane.

Bolstad vil ikkje kommentere om han opplever manglande tillit blant dei tilsette ved Sjukehusapoteket i Bergen.

– Det er ei anna sak. Systemet med varsling må handterast som det skal.