Kraftige reaksjonar på nye og «slappe» miljøkrav til byggnæringa

Førre veke la regjeringa fram endringar i miljøkrava til byggnæringa.

På verdsbasis står byggjenæringa for 40 prosent av dei totale klimagassutsleppa. I Noreg rundt 15 prosent.

I april lanserte regjeringa sitt «omstillingsmål» om å kutte 55 prosent av norske utslepp innan 2030.

Det var difor venta at Kommunal- og distriktsdepartementet (KDD) ville komme med skjerpa krav til byggjebransjen, slik bransjen sjølv har etterspurt.

Men dei kom ikkje.

I staden vedtok regjeringa det som vert karakterisert som «ei marginal skjerping» av krava til gjenbruk av byggjemateriale – ei oppjustering frå 60 til 70 prosent. Malen blant seriøse aktørar i bransjen er i dag på 90 prosent.

Utover det inneheld den nye forskrifta ingen nye klimakrav til materiala i nye bygg.

Det vekkjer skarpe reaksjonar langs heile det politiske spekteret.

– Enormt skuffa over regjeringa

– Regjeringa beveger seg med museskritt. Endringane i byggeteknisk forskrift er overraskende defensive og følger ikke opp dei gode ambisjonene i Hurdalsplattformen, seier Liv Kari Skudal Hansteen, som er administrerende direktør i Rådgivende ingeniørers forening (RIF).

Tidlegare SV-statsråd, Heikki Eidsvoll Holmås, som leier berekraftsarbeidet i Multiconsult, seier han er «enormt skuffa» over regjeringa.

«Det er vanskeleg å forstå korleis regjeringa skal no sine eigne omstillingsmål om ein ikkje eingong gjennomfører gratis klimakutt» skriv han i eit innlegg på Linkedin.

Han viser til at Multiconsult har gjort utgreiingar som viser at dei første 20 prosentane CO₂-reduksjonane er gratis å gjennomføre.

– Det er uforståeleg at regjeringa ikkje kjem med krav om utsleppskutt i byggjenæringa, når næringa sjølv ber om det, seier Lars Haltbrekken (SV) i Energi og miljøkomiteen på Stortinget.

Høgre foreslo i mai at regjeringa må «fase inn krav til reduserte klimagassutslepp frå materialbruk i næringsbygg og bustadblokker frå 2024.»

Alfred Bjørlo (V) seier endringane i den nye forskrifta er «skuffande passive» og «oppsiktsvekkjande små».

I eit skriftleg spørsmål til statsråden etterlyser han svar på kva som er bakgrunnen for at regjeringa har lagt fram ei ny forskrift «utan å stille klimakrav til materiala i nye bygg slik ein nær samla byggjebransje har ønskt».

– Vi treng krav i lovverket

– Vi og mange andre i næringa, har etterspurt krav om utsleppskutt og ein føreseieleg opptrappingsplan. Dei mest ambisiøse har frivillig gått føre, men vi treng krav i lovverket for å få med alle, seier Katharina Th. Bramslev, som dagleg leiar i Grønn byggallianse.

Direktør i Byggenæringens Landsforening (BNL), Jørgen Leegaard, seier til NRK at dei ynskjer seg strengare krav, gitt to føresetnader:

1. Når krava kjem, gjeld dei for alle arbeid og for alle bedrifter.
   – Det er derfor viktig at styresmaktene har ein langsiktig plan om kva som skal komme, slik at næringa kan førebu seg.
2. Eit felles system for å måle og dokumentere eigenskapane og utsleppa frå materiala.
   – Så lenge vi ikkje har eit felles system for å måle og dokumentere dette, vil vi ikkje kunne dokumentere utsleppsreduksjonar på ein nøytral måte. Denne felles plattforma må på plass så raskt som mogleg.

– Kan ikkje fatte kvifor regjeringa er så bakpå

– Det er merkeleg at regjeringa viser så lita interesse for konkrete grep for å sikre overgang til sirkulær økonomi, seier leiar i Naturvernforbundet, Truls Gulowsen.

Frå 2030 skal all bygg- og anleggsverksemd i Oslo vere utsleppsfri, og frå 2025 skal alle oppdrag gjennomførast utsleppsfritt.

Sigrun Gjerløw Aasland er dagleg leiar i miljøstiftinga Zero.

– Dette er landets billigaste og minst upopulære klimatiltak, og eg kan ikkje fatte kvifor regjeringa er så bakpå her. Viss vi ikkje klarer å trykkje på knappen for dei lettaste klimatiltaka, korleis skal vi då få farten opp? spør ho.

– Kan ikkje berre stikke fingeren opp i lufta

Kommunal- og distriktsminister Sigbjørn Gjelsvik (Sp) sa i mai at Noreg «må gå frå å vere eit bruk-og-kast-samfunn til å ha ein sirkulærøkonomi basert på tanken om at minst mogleg ressursar skal gå til spele».

Statssekretær i same departement, Nancy Porsanger Anti, seier til NRK at den nye forskrifta er «eit steg i rett retning» og at det ville vore «uforsvarleg» i talfeste fleire krav før saka har vore ute på høyring.

– Vi må eit godt grunnlag når vi innfører nye grenseverdiar; vi kan ikkje berre stikke fingeren opp i lufta. Og nettopp difor har vi innført eit klimarekneskap, slik at vi får eit kunnskapsgrunnlag å gå vidare med.