Forslag om å sjå på fredinga av alle verna vassdrag

– Det er ikkje så mange elvar att som er slik Vår herre skapte dei, seier Ottar Hov.

Han er turistvert på Gaularfjellet og har engasjert seg i arbeidet mot kraftutbygging i Gaularvassdraget «sidan gymnastida».

Elva er den største som i dag er verna og var gjenstand for årelang dragkamp før ho vart freda i 2009.

– Ho har stor symbolverdi, seier Hov.

Han legg til:

– Om Høgre er uroa for auka energibehov, kan dei heller undersøkje nye løysingar som havvarme og bølgjeteknologi.

NRK har tidlegare skrive om ti norske vassdrag som Høgre foreslår å «av-verne».

Dei ti elvene ligg i Trøndelag, Nordland og Vestland. I tillegg inneheld lista eit knippe «kandidatar» i Oppland og Hedmark som Høgre førebels ikkje vil gå ut med.

Totalt er 394 norske vassdrag verna.

No tek programkomiteen i Vestland Høgre til orde for å gå gjennom fredinga av alle elvar som i dag er omfatta av vern.

I Vestland fylke dreier det seg om 58 vassdrag. Det siste, Øystesevassdraget i Hardanger, vart freda i fjor.

Det konkrete forslaget seier at: «Ingen verna vassdrag bør vere varig friteken ny gjennomgang. Alle bør vurderast på nytt med tanke på ny teknologi, potensielle skånsame utbyggingar og flaumdemping.»

– Ny teknologi, klimaspørsmålet og kraftbehovet gjer at det er heilt naturleg å vurdere alle verna vassdrag på nytt, seier Elias Eide, som er medlem i programkomiteen i Vestland Høgre.

Eide legg til:

– Mange vassdrag vil truleg framleis vere verna, men det er ikkje rett at gamle vernevedtak skal styre energipolitikken i framtida.

Forslaget vert venteleg vedteke på fylkesårsmøtet i januar neste år.

– Historielaust, kunnskapslaust og trist

Terje Halleland i Framstegspartiet seier forslaget er betre enn det moderpartiet la fram i januar.

– Dette forslaget er betre då det gir kraftselskapa fleire moglegheiter til å plukke gode kandidatar for utbygging, seier han.

I andre delar av partifloraen er responsen meir ... avmålt.

– Dette forslaget er historielaust, kunnskapslaust og trist, seier Alfred Bjørlo i Venstre.

Han viser til at Noreg har forplikta seg til å verne minst 30 prosent av all natur.

– Då er dette heilt feil veg å gå. Den såkalla «heilskaplege gjennomgangen» av verna vassdrag som Høgre snakkar om, er allereie gjort. Og konklusjonen var vern – varig vern.

Birgit Oline Kjerstad i SV gjentek det same: «varig vern av vassdrag betyr varig vern».

– Det er provoserande og respektlaust at Høgre ikkje gir seg på denne saka, legg ho til.

– Sjå om det er mogeleg å bygge ut meir

Olje- og energiminister Terje Aasland (Ap) sa i desember at energikommisjonen bør «sjå om det er mogeleg å bygge ut meir av det som har vore verna».

Han har sidan presisert at han «ikkje er så radikal» som han har vore tatt til inntekt for.

– Det er ikkje slik at eg vurderer å legge verna vassdrag i rør, som ei overskrift sa. Men vi må undersøke korleis vi kan få meir kraft utan å minske naturverdiane. Det er ikkje verre enn det.

I arbeidet med verneplanar for vassdrag på slutten av 2000-talet stod Høgre på for å inkludere fleire vassdrag, mellom anna Langvella og Øystese.

MDG-politikar Natalia Golis seier forslaget viser at fylkespartiet til Høgre har «fjerna seg frå sin konservative grunnmur», der vern og varsemd er sentrale verdiar.

Ho viser til tidlegare Miljøvernminister Børge Brende (H) sitt arbeid med å verne «nasjonalpark etter nasjonalpark».

– Dette med naturkonservatisme har eg ofte tenkt at Høgre og MDG skulle samarbeidd meir om. Her er dei på eit blindspor, på jakt etter billig straum, når svaret ligg ein annan stad.

Truls Gulowsen i Naturvernforbundet peiker på det same:

– Det er ein god konservativ verdi å ta vare på det som verkar, og det gjer dagens balanse mellom kraftutbygging og varig verna vassdrag. Eg begrip ikkje kvifor Høgre vel å delta i konkurransen om å vere det mest naturfiendtlege partiet.

– Om alternativet er vindkraftparkar, er dette fornuftig

Jenny Følling (Sp) er ordførar Sunnfjord. Kommunen har fleire verna vassdrag i si «portefølje».

– Eg er betenkt. Eg fryktar at ein slik gjennomgang kan bli like konfliktfylt som vindmøller. I første omgang bør vi byggje ut vassdrag som ikkje er verna, utnytte det potensialet som ligg i oppgradering av eksisterande kraftanlegg og utnytte solcelleteknologi, seier ho.

NVE har rekna på kraftpotensialet ved «skånsam utbygging» av verna vassdrag, og anslått dette til 5 TWh.

Attande i Gaular er kjøpmann og Høgre-mann Jarl Tyssekvam positiv til signala frå Vestland Høgre.

– Dette er fornuftig med tanke på dei utfordringane vi står overfor, seier han.

Han viser til «energikrisa» og at kraftutbygging òg er god flaumsikring.

– Om alternativet er vindkraftparkar på land og til havs, er dette ein fornuftig tanke.

Familien vil ha kraftverk i elva si

Ny rapport: Småkraft kan gje meir straum enn all vindkraft gjer i dag