Fengselsfange laga høgalter til gamalosten

– Vi har kalla det eit høgalter for gamalosten, men eg veit ikkje kva presten seier til det, seier leiar i Norsk gamalostlag, Jens Brekke.

• LES OGSÅ: No skal det forskast på gamalosten på Austlandet

Rikt dekorert med drakehovud

Gamalosthovding Jens Brekke og fengselsprest Olav Martin Hove står i snikkarverkstaden i Vik fengsel og betraktar ein heilt spesiell innretning som snart er klar til avduking.

Eit høgalter til gamalosten, rikt dekorert med drakehovud, stikkande ut frå eit tak dekt med takspon, på same viset som den nihundreårgamle stavkyrkja på Hopperstad. Ideen kom frå styremedlem i Norsk gamalostlag, Henning Rivedal.

– Han tenkte at det var fint å kunne ha ein plass med gjestebok – der folk kunne stige inn i alteret og skrive ei helsing om at dei har vore i gamalosten sitt mekka, seier Jens Brekke.

• LES OGSÅ: Norsk Gamalostlag har gjenoppstått
  

Einaste staden i landet

Om Vik ikkje er sjølve fødestaden til gamalosten, så er meieriet i bygda det einaste i landet som lagar akkurat denne ostesorten. Og me snakkar altså om eit høgalter til ein mager ost laga av sur skummamjølk. For det er leiaren i Norsk gamalostlag ikkje i tvil om at gamalosten fortener.

– Absolutt. Gamalosten er nemnd i Njåls saga og den er tusen år gammal. Den er eldre enn stavkyrkjene våre. Den har nesten vore utryddingstruga, salet har gått ned, gamalostetarane har falle frå og nye har ikkje rekruttert seg. I seinare tid har det vore tre doktorgrader om gamalosten, så gamalosten fortener verkeleg eit slikt alter, seier Brekke engasjert.

Laga av gammal alm frå prestegarden

Fengselsprest Olav Martin Hove seier at frå gamalt av er alteret ein offerplass.

– Slikt sett er det kanskje ikkje rett å kalle det eit alter, men vi veit at i kyrkja blir alteret også brukt til å bere fram takk. Difor tykkjer eg det er greitt å ha ein plass og ei bok der ein kan skrive seg inn i takksemd for at tradisjonen med gamalost blir teken vare på. Og gamalosten handlar om å ta vare på livet, seier Hove.

Trevirket er alm frå den nedsaga prestegardsalleen i Vik, som den framsynte snikkaren Edvin Skjerven tok vare på. Og sjølve gamalostalteret er laga frå grunnen av ein innsett ved Vik fengsel. Han ar brukt dei siste tre månadene på arbeidet.

– Eg tykkjer det er flott at vi på den måten kan synleggjere at her på treverkstaden i fengselet, kan vi lage flotte ting som einkvar møbelsnikkar kan vere stolt av, seier fengselspresten.

• LES OGSÅ: Sel stadig meir av gamalosten frå Vik

– Det står respekt av dette

På laurdag skal alteret høgtideleg avdukast på Gamalostfestivalen i Vik. Leiar ved Vik fengsel, Roy Egil Stadheim, meiner det står respekt av dei mange hundre arbeidstimane som den innsette har lagt ned.

– Det å få spele på lag med bygda, lag og organisasjonar tykkjer eg er veldig kjekt. Det er også givande for dei innsette. Dei kan ufatteleg mykje. Gir vi dei tillit og tid, klarar dei det meste. Men akkurat dette alteret hadde ikkje alle klart, så det står respekt av det arbeidet som er gjort her, seier Stadheim.

Trur alteret blir ein attraksjon

På meierikafeen i Vik sentrum viser Jens Brekke kva gamalost-alteret skal stå.

– Vi må flytte ein frysedisk, så litt ommøblering blir det. Men alteret går akkurat under taket her, seier Brekke.

Berre ein vegg unna ligg nye tonn med gamalost til modning. Brekke trur høgalteret vil bli ein attraksjon.

– Når vi får eit så flott møbel her, vil folk sperre augo opp. Det blir nesten som ei miniatyr-stavkyrkje. For meieriutsalet må det bli reine smykkeskrinet, seier Brekke.

• LES OGSÅ: Lokale smakar sel som aldri før – matprodusentane ser tilbake på toppår
• LES OGSÅ: Pliktoppfyllande innbyggjarar gir svært gode data - det blir lagt merke til internasjonalt