Eldrebølga skapar plassmangel på norske gravplassar

– Sidan befolkninga i Noreg blir stadig større og eldre, aukar talet døde i åra framover, seier Stefan Leknes, forskar i Statistisk sentralbyrå (SSB).

At talet dødsfall i Noreg vil stige frå 40.534 i 2020 til eit venta tal på 57.883 i 2050 fører til fleire utfordringar for kommunane, blant anna på gravplassane.

Press på gravplassane

Kommunane har krav på seg til å halde av gravplass til minst 3 prosent av befolkninga. Kyrkjeverje i Klepp kyrkjelege fellesråd i Rogaland, Inger Kari Søyland, seier til fagbladet Gravplassen at eldrebølgja ikkje blei tatt omsyn til då dei i 2020 vurderte behovet.

– Då heldt vi oss til treprosenten, og tenkte ikkje på eldrebølga. Den må vi nok ta innover oss.

Konsekvensane kan bli kortare festetid og eit auka fokus på gjenbruk av graver, der det er vanskeleg å utvide gravplassen.

– Vi har vore medvitne eldrebølga i fleire år. Sjølv om vi har god oversikt fram til 2040 er det viktig at politikarane set av tilstrekkeleg med areal til nye graver, seier gravplassjef i Bergen kirkelege fellesråd, Inghild Hareide Hansen.

Gimmestad gravplass

Ein stad som allereie kjenner på plassmangel er Gimmestad gravplass i Gloppen i Vestland. Anniken Rygg i Sørstranda utviklingslag er klar på kva ho meiner må til:

– Kommunen må setje av eit framtidig areal for utviding av gravplassen.

Dette meiner derimot kyrkjeverje i Gloppen kommune, Audun Mundal, er enklare sagt enn gjort:

– Som gravplassforvaltarar har vi utfordringar med økonomi og utviding er definitivt også eit økonomisk spørsmål.

Akkurat på Gimmestad meiner Mundal at løysinga ligg i urnenedsetting:

– Med urner får vi plass til åtte gongar fleire gravleggingar enn med kistegraver. Vi ser også ein trend i at fleire vel kremasjon. Men dette er dessverre ikkje endå tradisjon i Gloppen.

På Gimmestad er det no stengt for kistegraver. Dersom folk ønsker å bli gravlagde her, må ein kremerast. Christina Alander Gimmestad i Sandane gravferdsbyrå seier at dette har ført til fleire kremasjonar også i Gloppen:

– Vi har sett ein auke dei siste åra som ein direkte konsekvens av at folk ønsker å ligge på Gimmestad gravplass blant familie.

Kremasjon som løysing

Det er ikkje berre i Gloppen at kremasjon ikkje er tradisjon. I både Sverige og Danmark er kremeringsprosenten nesten dobbelt så høg som i Noreg (80 og 85 mot 46 prosent).

Men no aukar også talet på kremerte i Noreg jamt, på 1 til 2 prosent i året. Der omtrent 18 prosent i Gloppen blir kremerte, er stoda annleis i meir folketette område.

– I Bergen blir 77 prosent av døde kremert. Det hadde vore ein heilt annan situasjon på gravplassane her dersom folk flest valde kistegraver, fortel Hansen i Bergen kirkelege fellesråd.

Tidlegare i juni gjorde også Stortinget endringar i gravferdslova som opnar for andre gravferdsformer enn dei meir tradisjonelle. NRK har tidlegare skrive om moglegheita for «vasskremasjon», som er ein av fleire nye, grøne og «eco-vennlege» metodar for «avhending», som fleire stader tvingar seg fram på grunn av plassmangel, økonomi og miljøomsyn.