Dette er vinnarane og taparane i kampen om fylkespengane

Hopp til innhold

Elleve fylke skal splittast opp til 15 fylke, og i desember la eit ekspertutval fram sine tilrådingar til kor store overføringar dei nye einingane skal få.

Forslaget vart umiddelbart skulda for å flytte pengar frå vest til aust, og skapte ramaskrik langs kysten og i Nord-Noreg.

Og tilsvarande jubel blant dei som kom godt ut.

Seks månader og 41 høyringsfråsegner seinare er biletet eit anna.

Då kommunal- og distriktsminister Sigbjørn Gjelsvik (Sp) denne veka la fram eit nytt og justert inntektssystem, innheholdt det nye vinnarar.

Og nye taparar.

«Forslaget til departementet skil seg frå utvalet på fleire viktige punkt, mellom anna på bakgrunn av innspel i den offentlege høyringa», skriv departementet på nettsidene sine.

Den største vinnaren er Vestland. I desember-forslaget låg fylket an til å miste 81 millionar kroner.

I det nye reviderte forslaget går dei i pluss med 46 millionar kroner.

– Våre innspel er høyrt, og det er bra

Arbeidarparti-topp i Vestland Stian Davies seier til NRK at dei har «pressa på» for å påverke regjeringa til justere kursen, og at dette har vore blant deira viktigaste saker dei siste månadene.

– Etter mykje arbeid har vi komme mykje betre ut enn det uakseptable forslaget frå ekspertutvalet, seier han.

Han viser til gjentekne møte med statsministerkontoret og stortingsrepresentantar.

Jon Askeland (Sp) er fylkesordførar i Vestland.

– Våre innspel har vorte høyrt, og det er bra. Kommunalminister Gjelsvik fortener honnør.

Han legg til:

– Eg er spesielt nøgd med at departementet la vekt på at inntektssystemet fangar opp dei høgare kostnadene som fylka med ferjer og snøggbåtar har. Dette var det viktigaste for oss.

– Vi har jobba knallhardt politisk for å snu det

Dagleg leiar i Initiativ Vest, Mathias Fischer, skriv i eit nyheitsbrev at regjeringa har «landet på den mest vestlandsvennlege modellen».

Forklaringa er mellom anna at den nye «kollektivnøkkelen» legg mindre vekt på «trengselfaktor», og meir vekt på reiseavstand. Ei justering som i det store og heile kjem kystfylka til gode.

Jubel i nord

– Eg tek dette som ein stor siger! Regjeringa har lytta til innspelet fylkestinget leverte i februar, og dei har lytta til dei mange samtalane eg har hatt med dei, seier fylkesrådsleiar Kristina Torbergsen (Ap).

I regjeringsforslaget til nytt inntektssystem for fylkeskommunane i kommuneproposisjonen er nedgangen for Troms snudd frå ein foreslått nedgang på rundt 116 millionar kroner til ein auke på 18 millionar kroner. For Finnmark er det ei endring frå ein foreslått auke på rundt 90 millionar kroner til ein auke i regjeringsforslaget på 104 millionar kroner.

– Vi er spesielt godt fornøgde med å ha fått gjennomslag for at etterslepmidlar til vedlikehald av fylkesveg framleis skal fordelast etter særskilde kriterium som reflekterer det reelle etterslepet i langt større grad enn det generelle vegkriteriet som ekspertutvalet tilrådde. Det er likevel viktig å følgje dette opp, då det i proposisjonen er signalisert ein gjennomgang av etterslepmidlane i neste Nasjonale transportplan som er forventa lagd fram før påske 2024, seier fylkesråd for økonomi og kultur, Ronald Wærnes (Sp).

Møre og Romsdal fylkeskommune snur 187,5 millioner kroner i minus – til 17 millioner i pluss.

– Vi har jobba knallhardt politisk for å få snudd dette. Vi har i fleire veker i strekk reist til Oslo for å forklare kor store konsekvensar forslaget ville hatt for kysten, og spesielt båtfylka. Vi er no letta over at vi har vorte forstått og høyrde, siger Line Hatmosø Hoem (Ap), som er fylkesordførar i Møre og Romsdal.

Høyringsfristen for det nye inntektssystemet gjekk ut i mars.

Andre fylke som er lytta til er Innlandet, Buskerud og Finnmark, som alle aukar sin del av pengepotten.

I andre enden finn vi Rogaland og Oslo, som kjem dårlegare ut.

– Dette betyr kutt i overføringane til Oslo, særleg i åra framover, seier finansbyråd Einar Wilhelmsen (MDG).

Han legg til:

– Oslo er ein by med store forskjellar og store utfordringar. Det blir krevjande å handtere kuttet til regjeringa på 130 millionar kroner i overføringa utan å redusere tilbodet til oslofolk. Reduksjonen gjeld fylkeskommunale midlar som mellom anna skal gå til kollektivtrafikk, vidaregåande skule og tannhelse.

Innlandet: – Dette underbyggjer at vi har vore underfinansierte

Even Aleksander Hagen (Ap), fylkesordførar i Innlandet

– Innlandet er fylket som kjem best ut med nytt inntektssystem, og det underbyggjer påstandane våre om at vi fram til no har vore underfinansierte. Vi er Noregs mest spredtbodde fylke med stadig færre ungdommar, og dersom det er eit mål å halde oppe busetjing bør vi givast økonomi til å levere eit minimum av tenester innan skule, kultur, tannhelse og kollektivtrafikk. Vi er også det fylket med flest kilometer fylkesveg, og det har vore vekta oppsiktsvekkjande lågt.

Ekspertutvalet kom med mange gode påpeikingar, og sjølv om regjeringa har gjort nokre justeringar meiner eg det er klokt at regjeringa no følgjer opp mange av desse forslaga. Eg kjenner igjen hovudmomenta frå ekspertutvalet, og er særleg glad for at det med nytt inntektssystem styrkjer arbeidet for at det skal bu folk i heile landet.