– Me har ikkje lus

Kvinna over disken såg på meg med ei blanding av vantru og avsky. Hadde ho høyrd rett om kva eg spurte om? Blikket hennar flakka medan ho skunda seg vidare til neste kunde. Ho kunne liksom ikkje koma seg raskt nok bort til dei. «Meiyou, meiyou». Nei, nei, slikt har me ikkje her, sa ho.

Kvinna vifta med handa og vende ryggen til meg. Det var som om ho ville seia at her, på dette flotte, reine apoteket har me sjølvsagt ikkje den typen medisin. Her lukta det godt av all verdas urter. Noko i skuffer. Noko anna i glas.

Eg blei ståande litt og vippa på tærne. Så lente eg meg framover over disken og spurte:

– Men veit du kven som har medisin, ja mot lus?

Drama

Eg fekk ikkje svar. Kvinna bak disken var så vidt eg kunne forstå, blitt fornærma over at nokon kunne tru, at den slags var til sals der. Eg såg meg rundt på det kinesiske apoteket og tenkte at kanskje dei to som fekk hennar merksemd skulle ha nokre kostbare røter eller horna til eit eller anna dyr for å få fart i sakene under dyna. Det var truleg meir stovereint enn det eg etterspurde.

Akkurat denne dagen hadde eg tenkt at eg for ein gongs skuld skulle dra heim frå kontoret før det blei mørkt, og kanskje få slappa litt av i godstolen. Men ikkje før eg hadde opna døra hadde dramaet kome meg i møte.

– Me har fått lus!

Gleda over å koma heim litt tidleg hadde forsvunne ned i sokkane. I det lange blonde håret til tiåringen var det funne eit par feitingar. Sukk. Ja vel, og kva gjer me med det? Medisin mot lus var ikkje blant dei tinga eg hadde tenkt på då eg pakka flyttekoffertane. Men greitt nok, det er jo slikt man får tak i over alt, ikkje sant?

– Meiyou

Eg hadde snudd i døra og sust av garde på sparkesykkel mot første og beste apotek. Der eg fekk «meiyou, meiyou», nei og nei. Frimodig leita eg vidare. Så vanskeleg kunne det vel ikkje vera. Neste forsøk var av den litt vennlegare sorten. I det minste fekk eg ikkje kjensla av at eg blei piska ut av dette apoteket.

Svaret var likevel det same. «Meiyou, meiyou», det har me ikkje. Eg sukka og sa at det var då merkeleg at det skulle vera så vanskeleg å finna.

– Det er fordi me ikkje har lus i Beijing, så då har me heller ikkje medisin, var svaret.

Eg blei paff.

Brått var det som om det gjekk eit ljos opp for apotekaren.

– Vent litt. Det kan vera me har noko på bakrommet som du kan bruka. Me selde det same til nokre utlendingar for ei stund tilbake, men eg trur ikkje dei fekk med seg alt, seier han.

Gylne røter

Jo visst hadde dei noko på lur. Apotekaren bretta det ut for meg. Gylne inntørka røter servert på grått papir. Det skulle kokast i vatn i tjue minutt og så skulle ein skylja håret i suppa.

Eg hugsa kva dei hadde sagt på apoteket då det var lus på skulen i Norge og dei hadde dukka opp i lokkane våre. Luse-sjampo og den slags verka ikkje, fekk me vita. Folk som kjøpte lettvinte løysingar kom tilbake igjen og igjen utan å ha blitt kvitt dei små blodsugande krypa.

Det var berre ein ting som tok knekken på dei og det var den hardaste luten dei hadde. Det var av den typen ein har i håret over natta, som er så sterkt at eg tenkte på ordet hjernefrys, som ungane bruker for å illustrera kjensla av å drikka noko veldig kaldt. Eg undra meg over om den slags kunne gjera større skade, ikkje berre på lus, men sat den gong min lit til at det var det som måtte til, og at me kom levande frå det.

No stod eg der, på eit apotek på andre sida av verda, og såg på nokre gylne røter, og tenkte mitt.

– Du kan jo prøva litt av det og sjå, sa apotekaren.

– Nei, gje meg alt, sa eg. Det var i alle fall sikkert, eg skulle ikkje prøva meg fram.

Heva augebryn

Då eg gjekk ut døra tenkte eg likevel, at det må finst noko betre enn dette, noko liknande kuren me fekk kjøpt i Norge. Difor suste eg vidare på sparkesykkel i alle himmelretningar rundt der me bur. Inn og ut av apotek fekk eg berre heva augebryn og det same svaret, «meiyou, meiyou».

Til slutt enda eg opp på det døgnopne barnesjukehuset og apoteket der. Eg tenkte at det måtte vera rette instans, fordi dette med lus jo ofte råkar barn. Kva for noko? Lusemiddel? Dama i luka måtte høyra med kollegaen.

– Lusemiddel, har me det?

– Nei. «Meiyou». Me har middel mot slike som kjem på huda, men ikkje i håret.

Eg grynta nokre ord om at dette er jo heilt utruleg men var innbiten på at det fanst noko der ute. Det gjorde det ikkje. Ikkje den kvelden.

Eg tok kontakt med to internasjonale klinikkar i nærleiken. Den eine hadde ikkje noko. Den andre sa, at jo, dei hadde lusemiddel, men me måtte koma neste dag, og treffa ein lege før dei kunne skriva ut medisinen. Legen kosta 750 norske kroner. Medisinen kosta rundt 60.

– Ærleg talt, det er jo reine ranet og heilt uakseptabelt, sa eg, og la på.

Kokte suppe

Reint utmatta var eg, då eg tok med røtene heim, sat på kjelen og kokte suppe i tjue minutt. Urter. Vel, det kunne uansett ikkje skada. Brygget blei sat til kjøling, og så var det å skylja håret til familien i det brune vatnet og håpa den beiske smaken var nok til å knusa åtaket til dei ekle krypa.

Eg har i grunnen ganske stor tru på kinesisk medisin. Det er berre det at med lus vil ein jo helst få det overstått raskt, og no var eg litt skeptisk. Likevel, nok er nok, og berre tanken på å fortsetta leitinga neste dag og betala blodpris for at ein lege skulle skriva ut eit papir var nok til å overtyda meg sjølv om at dei kinesiske røtene kom til å gjera susen. Punktum finale. Då var det ei anna stemme som blanda seg inn.

– Det der kjem jo ikkje til å verka.

Det var mi mor, som for tida fungerer som au pair i heimen. Ho er sjukepleiar og som mange blant vestleg helsepersonell har ho absolutt inga tru på kinesisk medisin. Ho minte meg på kva dei hadde sagt på det norske apoteket, og om det var slik at me skulle leva med lus i uviss framtid så kom ikkje ho til å bu i Beijing.

Insektmiddel

Eg ringde ei venninne som har budd i Beijing lenge og som arbeider på ein internasjonal klinikk. Ho kunne fortelja at det ikkje er lov å importera dei sterke sakene til bruk på menneske, fordi Kina har stempla slikt som insektmiddel.

Kanskje kunne me få koma til hos den europeiske legen. Han var ein av få som hadde lov til å ha det på klinikken, til bruk på europearar. Det var verdt å prøva, sjølv om det var mogleg han ville avvisa oss, fordi Norge ikkje er medlem av EU. Det var tid for delegering.

Eg sende mi mor av garde til denne legen, men på vegen fekk me vita at dette legekontoret var stengd til neste veke. Det var i denne samanhengen alt for lenge å venta. Siste val var då å dra til dei som ville ha blodpris for å levera resept, og på dette tidspunktet var det kanskje verdt pengane.

Eg var for min del fullt innstilt på at dei kinesiske røtene var gode nok, men kunne jo ikkje vera sikker. Eg delegerte bort ansvaret igjen, og drog på eit foredrag om den politiske situasjonen i Kina. Ikkje før eg var framme ringde telefonen. Det var full forvirring. Mor mi var på den hårreisande dyre klinikken.

Legeattest

Ho skjønte ikkje eit einaste ord på kinesisk men det var også andre grunner til at bodskapet var vanskeleg å fatta. Sjukepleiaren som var på vakt denne dagen meinte nemleg, i motsetning til kollegaen kvelden før, at det var heilt unødvendig å møta legen.

Jo, det var nødvendig om me ville kjøpa medisinen der, men det var mykje billigare å kjøpa den rett frå eit kinesisk apotek. No fatta eg verkeleg ingenting. Medisinen dei kvelden før ville ha blodpris for, fordi legen måtte godkjenna den, var altså den same eg hadde fått over disken på eit anna apotek kvelden før.

Eg nekta å tru at det var så vanskeleg og stakk innom eit nytt kinesisk apotek.

– Lusemiddel? Nei, eg har ikkje høyrd om lus i Beijing, sidan eg var liten, sa apotekaren.

Då ringde eg skulen og sa dei måtte fortelja oss kor me kunne få tak i medisin. Eg hadde informert dei om at me hadde fått lus i hus, og hadde fått til svar at då kunne ikkje jentungen koma på skulen før det var gått ein del dagar. Og ho måtte få legeattest på at ho var lusefri før ho fekk koma tilbake.

Dei saumfór ungane og fann sjølvsagt ut at ho ikkje var den einaste i klassen. Og det er altså fleire kinesiske medelevar. Eg grøssa over kva det inneber å hevda at det ikkje finst lus i Beijing. Då er det jo større fare for at det spreier seg som eld i tørt gras, tenkte no eg.

Gått ut på dato

Skulen sende oss til eit nytt apotek med namn på ein medisin. Sjåføren drog dit, men medisinen var gått ut på dato. På spørsmål om den likevel verka blei dei usikre, ringde til fabrikken, og enda opp med å gi oss ei anna medisin, som etter alt å døme ikkje var noko anna enn sjampoen dei i Norge hevda ikkje var god nok.

Sjåføren på kontoret hjelpte oss å ringa litt rundt. Til alle han snakka med sa han, at «du veit lus, det me hadde i Beijing i gamle dagar, slikt dei har på landet».

Det høyrdest rett og slett ut som om me, dei usiviliserte utlendingane, hadde tatt med seg lus til det siviliserte Kina. Her, i Beijing, hadde dei tilsynelatande gravlagt slikt utyske saman med fattigdommen.

Eg prøvde å fortelja han at lusa må me ha fått i Beijing, for det er her me har vore i mange månadar.

Dette var akkurat som den gongen for 13 år sidan, då eg også budde her og eg bad eigaren av blokkene om å få ut kakerlakkane. Svaret var at det finst ikkje kakerlakkar i Kina. Difor kunne dei jo heller ikkje gjera noko med den saka.

Og no altså lus, som me hadde fått i Kina, men som kinesarane meinte ikkje eksisterte. Sjåføren måtte også gi opp å finna noko betre medisin, men var sikker på at han visste råd.

– De må vaska håret grundig så blir det borte.

Ja vel, så han meinte at me hadde lus fordi me ikkje vaska håret godt nok. Eg blei streng.

Koking

Han visste anna råd. Det er jo berre til å leggja håret ned i kokande vatn, så tar det nok knekken på dei skal du sjå. Og då eg fortalde at lus likar seg heilt nærmast hodebotnen, så måtte han innrømma at koking kanskje var litt drygt. Då var det neste å klippa av alt håret. Vakkert, tenkte eg.

Me enda opp med å ta det me hadde. Shampo, og røter.

Eg nekta å betala ei formue for å få legeattest som skulen kravde, og sjukepleiaren gjekk med på at ho sjølv kunne sjekka tiåringen etter ei veke i isolasjon. Iført munnbind og kvit frakk brukte ho rundt eitt minutt på å kjemma gjennom håret og konkludera med at lusa var borte.

Det var ikkje akkurat grundig, men på dette tidspunktet visste eg jo at dei hadde forsvunne, nesten på mirakuløst vis. Framleis veit eg ikkje kva som verka, men eg held ein knapp på at det var dei kinesiske røtene.