Den nyfikne nabokjerringa i Beijing

Eg høyrer eit veldig rabalder utanfor der eg bur. Då slepper eg det eg har i hendene og skundar meg bort til døra.

Først opnar eg den på gløtt for å høyra betre, og i farten spør eg meg sjølv om eg er blitt den nyfikne nabokjerringa no.

Eg erkjenner, at ja, det er riktig. Det er jo nettopp difor eg liker å bu midt i hjarta av den kinesiske hovudstaden saman med heilt vanlege folk, fordi eg kjem tettare på deira liv og lære.

Kvardagen

Kvardagen i nabolaget gir meg betre innblikk i samfunnet, og både journalisten og antropologen i meg vil gjerne forstå mest mogleg av landet eg bur i.

Me bur i ein «hutong», ein av dei tradisjonelle alleane i gamle Beijing. Her heng trea tungt over gatene og skaper skugge i den varme sommaren.

Eg kjenner meg heldig, for moderniseringa førte til ei rasering av hutongane og sleppte høgblokkene til, men vårt område har overlevd.

Det er som å bu i ein landsby i storbyen. Her går folk ute på gata i pysj, og ser ut til å ha gløymt at såkalla Beijing-bikini ikkje lenger er lov. Dei trekker skjorta opp og blottar magen likevel.

Her står einetasjes hus rett på bakken i lange grå rader på båe sider av alleen. Det er som om livet går litt saktare her, sjølv om det myldrar av folk bak veggane.

Krinkelkrokar

Under kulturrevolusjonen på sekstitalet måtte nemleg privat eigedom gi plass til allemannsretten, og folk flytta inn der dei fann plass. Det har gitt seg utslag i krinkelkrokar og ein viss brannfare.

Han som eig bustaden vår er no ein gamal mann, og har i løpet av sitt vaksne liv sett seg nøydd til å selje unna ein del av huset to gonger.

Det skaper alltid litt forvirring når me får varer sendt på døra, for alle tre inngangane har same nummer.

Dei færraste i hutongen har eige bad og det stig ein eim ut frå det offentlege toalettet. Når eg går ut av døra klokka sju om morgonen treffer eg ofte på naboen, som er på veg til å tømme potta.

Stormfullt

Når eg no står tett opp mot døra og lyttar til to høglydte stemmer, kjenner eg igjen den eine. Det er nabodama. Ute er det mørkt. Mon tru kva som har fått henne sinna så seint på kvelden.

Eg er vant med at ho kjeftar, eller kanskje er det ikkje heilt meininga hennar. Ho har fortalt at ho tidlegare jobba i telefonsentralen, og at nivået på lyden der var så høgt at ho fekk svekt høyrsel.

Det er godt mogleg at ho difor ikkje veit kor sterk stemme ho bruker når ho snakkar, men når eg høyrer det gjalle rundt hushjørnet ser eg ser ofte for meg teikneserien Donald.

Der blir den som får unngjelde kasta tilbake av krafta, som om stemma kan fungera som eit stormfullt vindkast.

Nokre gonger skjer det klokka fem om morgonen, der den milde røysta til mannen hennar, han med potta, nærmast fungerer som ein buffer.

Kviskring

Kinesarane har for vane å snakka høgt.

Eg har ofte lurt på om det er fordi dei er så mange at dei må heva røysta for å bli høyrd, eller fordi Kina har vore ei stormakt og no har inntatt posisjonen igjen.

Eller kanskje det har med Kinas fortid å gjera, for under kulturrevolusjonen var det neppe lurt å kviskra. Det kunne bety at ein hadde noko å skjula.

Og dei som gjer det no om dagen, er dei som kviskrar om at dagens Kina minner dei om nettopp kulturrevolusjonen.

No er Kinas tystarar og overivrige naboar med lange øyre i stor grad blitt erstatta av eit digitalt overvakingssamfunn.

Likevel, Kommunistpartiets fotsoldatar ber framleis raude armbind og patruljerer gata når det er viktige ting som skjer i byen. Paret vegg i vegg med meg er blant dei ivrigaste.

Nyfiken

Der står eg altså i døra og lyttar til ein krangel som nabokvinna er ein del av. Eg blir så nyfiken på kven mannspersonen er, at eg opnar døra og stig ut på gata.

Eg blir raskt innlemma i den oppheta situasjonen. Det viser seg at mannen eg høyrer er vaktmeister til ein av naboane, og han har jammen meg forsynt seg med blomar som nabodama har sett utanfor døra.

– Eg trudde dei stod der fordi dei skulle bli kasta, seier han og ber om orsaking, men orda fell på steingrunn.

For den vesle kvinna er forklaringa hans så frekk at ho nærmast hoppar opp og ned og stemma hennar stig fleire hakk høgare.

– Korfor skulle eg no kasta så fine blomar, i krukke og allting, roper ho.

Skulerett

Mannen forsvinn med halen mellom beina.

– Eg tok han på fersk gjerning, seier nabokvinna til meg, og gjentar at ho ikkje har sett maken til frekkheit. No tar ho plantene med seg og låser dei inn bak eiga dør.

– Oi, så dumt seier eg, dei pynta jo så fint opp her.

Det meiner eg heilt oppriktig, og skulle ønske blomane kunne få stå.

Samstundes er det viktig å ha eit godt forhold til sine nærmaste naboar. Eg er difor nesten alltid samd med henne.

Ho er eigentleg veldig snill, men får dei fleste til å stå skulerett. Folk som parkerer rett framfor vårt felles inngangsparti risikerer å få politiet på nakken.

Ho nøler ikkje med å ta ein telefon til lovens lange arm, men er nokon gonger oppgitt over at dei ikkje prioriterer ærendet.

Parkering

Eg har sett vaksne karar nærmast gå bakover med bøygd hovud etter å ha blitt irettesett av henne for å ha slengt frå seg motorsykkelen slik at den sperrer for oss.

Parkering er eit problem for dei fleste i Beijing, og bileigarar som bur i hutongen er difor blitt svært kreative.

Dei tar i bruk syklar, kjetting og ulikt anna rask, og plasserer desse utanfor huset, for å hindra at andre stikk av med parkeringsplassen.

Nokre har bilane ståande i lang tid med presenning over. Andre plasserer fjøler framfor dekka på bilen for å hindra at hundane pissar på dei.

Vaktbikkje

Naboane mine har si eiga vaktbikkje. Den er ein blandingshund med underbit. I byrjinga var hunden svært skeptisk til meg.

Den knurra og glefsa når eg gjekk forbi, men i det siste har den slutta å bry seg. Kanskje fordi eg har så god tone med eigarane.

Når nabodama kjem heim frå frisøren gir eg henne alltid kompliment, og eg slår alltid av ein prat med mannen.

Han fortel at han jobba på skip då han var ung. Han segla opp langs kysten av Noreg også, sjølv om han aldri gjekk i land.

Nokre gonger kjem han ut som ein reddande engel når me har vore på tur og har ein heil haug med bagasje som skal inn dørene.

Sperrer vegen

Bilførarar som kjem bak blir fort irriterte over at me sperrer vegen medan me fraktar inn eigedelane.

Ein gong svarte eg med at det ikkje var noko å hissa seg opp over.

Det var som å kasta eld på glørne.

– Denne måten å gjera ting på, det går kanskje der du kjem frå, men her i Kina har me egne regler, og dette er ikkje greitt, raste mannen i bilen bak.

Då er det godt å ha naboen, som dukkar opp med si milde stemme og sitt store smil, og tar brodden av dei arge bilførarane.

Protest

Eg har sansen for å bu rett på bakken, men det siste året har det vore vegarbeid i nabolaget om nettene, og då ristar heile senga.

Ei natt ville eg ut og gi beskjed om at nok er nok, men tenkte at eg ville bli avvist med orda «wei le renmin fuwu», (为了人民服务), som betyr «til det beste for folket».

Denne gongen blei det annleis.

Midt i vegen stod det ei spe kvinne og sperra for vegmaskinen. Ho nekta å flytta seg før dei avslutta arbeidet, for dei hadde ikkje varsla naboane og då var det ikkje lovleg meinte ho.

Eit arr i asfalten minner meg om denne natta då eg blei vitne til ein kvardagsprotest. Slikt går ofte under radaren her i Kina.

Og så må eg røpa at han som stakk av med blomane no gjer bot. Når naboane er borte legg han små gåver inn porten. Slikt får eg sjølvsagt med meg, som den nyfikne nabokjerringa eg er blitt.