Barn som ser at mamma eller pappa blir arrestert kan få store traume

Idet ho kom ut frå badet saman med barnet, stod uniformert politi og peika på henne med våpen.

Dette er éin av fleire historier fortalde av pårørande som er med i ein ny studie frå Sosiologisk Poliklinikk og NTNU i Trondheim.

Dei har opplevd noko av det verst tenkjelege – å sjå at ein av sine næraste blir arresterte av politiet i eigen heim.

– Vi har i 30 år sett at pårørande kan bli veldig dårleg behandla under ein arrestasjon. Det seier familieterapeut og avdelingsleiar i organisasjonen For fangars pårørande (FFP), Nina Morseth Lauritzen.

Arrestert

Ein arrestasjon kan for eit barn opplevast som ei traumatisk hending i lang tid. Også når barnet blir eldre.

Det skriv forskarane i den nye studien. Dei har undersøkt korleis arrestasjonar påverkar dei næraste menneska rundt.

Organisasjonen FFP vil at politiet skal ha større fokus på dei pårørande under ein arrestasjon.

– Det er mange som har sagt til oss at «ho eller han var så fin – sette seg på huk og prata med barna.» Men så får du jo sjølvsagt døme heilt frå den andre enden av skalaen òg, seier familieterapeuten.

Ho snakkar mykje med ektefellar, barn og foreldre til folk som har vorte arresterte av politiet eller som sit i varetekt.

– Negative effektar på helsa

Aksel Tjora er professor ved Institutt for sosiologi og statsvitskap ved NTNU. Han er ein av forskarane bak studien. Dei har snakka med ti pårørande til arresterte og sju tilsette i politiet.

Resultata frå forskinga er publiserte i tidsskriftet Nordic Journal of Wellbeing and Sustainable Welfare Development.

– Når nokon blir arresterte og blir sette i varetekt, kan det ha store negative effektar på livskvaliteten og helsa til dei pårørande, seier han.

Derfor tilrår forskarane at barn blir tekne til side under ei slik hending. I alle fall om det er mogleg.

Han meiner ein bør sjå på moglegheita for å bruke frivillige krefter inn i ein slik aksjon. Til dømes brannvesenet eller Røde Kors.

Definerte roller

Nina Lauritzen fortel at dersom politiet planlegg ein arrestasjon og er bekymra for barna, blir barnevernsvakta kontakta. Men ho fortel vidare at dette ikkje alltid er tilfellet.

Aksel Tjora forklarer at politiet og den mistenkte har klare roller i ein arrestasjonssituasjon, medan dei pårørande på ein måte blir litt «til overs.»

– Pårørande er rett og slett ikkje ein definert aktør i den samhandlinga som skjer i ein arrestasjon, seier professoren.

Han påpeikar også at dette opplevast problematisk for folk som jobbar i politiet.

Ifølgje Tjora kjem det tydeleg fram at politiet sjølv opplever det utfordrande at dei ikkje har dei ressursane som trengst i ein arrestasjon. Dei må først og fremst sikre seg sjølve og sikre bevis.

Kan bli betre

Audun Vårvik er fag- og opplæringsansvarleg for kriminalitetsførebyggjande metodar i Trøndelag politidistrikt.

Han seier at ein arrestasjon kan vere skremmande for barn, og at ein aldri heilt veit korleis den som skal arresterast reagerer. Politiet må derfor tenkje på barnets beste og gjere det med minst mogleg belastning for barnet.

– Det er forskjell på om me har hatt tid til å planleggje ein arrestasjon eller om det er ein meir akutt situasjon. Me prøver å få til ein prat med barnet etterpå, dette uavhengig om arrestasjonen har gått føre seg roleg eller om han kan ha ført til uro.

Vårvik seier politiet har meir å gå på.

– Me ønskjer best mogleg samhandling med dei pårørande. Me har rutinar for å vareta dei, og særleg barn. Dette er ofte i samarbeid med andre aktørar som barnevern eller kommune. Samtidig har me nok litt å gå på når det for eksempel gjeld å kople på Støttesenteret for kriminalitetsutsette, som politiet har og som kan hjelpe pårørande.

Ein klem

Eit anna stort problem, som også kjem fram i den nye forskinga, oppstår i det mor eller far blir sett i fengsel. Då kan det nemleg gå lang tid før barna får komme på besøk.

– Vi meiner at det bør skje endringar når det gjeld barn sin rett til å treffe den varetektsfengsla. Det kan gå mange månader før det skjer, seier Nina Lauritzen.

Ho fortel at barn i Danmark har andre rettar. Der får ein treffe den fengsla innan éi veke.

Ho meiner at barna i Noreg også må få møte foreldre i varetekt så fort som mogleg, sjølv om det blir meir arbeid for politiet.

– For å roe ned, og for å få krisa til å bli mindre enn ho treng å vere. Få ein klem og få snakka litt saman. Det er krisehandtering på ein veldig god måte.