Stemplar FN-ekspert som «ekstremt respektlaus»: – Eg er veldig lei meg

– Vi fekk alle ei kjensle av korleis Xanthaki er. Hennar manglande vilje til å akseptere andre meiningar, og hennar ekstremt respektlause kommunikasjonsstil, fortalde skiskyttaren Johanna Talihärm til NRK og andre medium på ein pressekonferanse onsdag.

Estlands utøvarrepresentant til IOC snakkar om FNs spesialrapportør Alexandra Xanthaki, og åtferda hennar under eit IOC-møte førre veke. På møteplanen stod russisk og belarusisk deltaking i internasjonal idrett.

Xanthaki er jussprofessor innan menneskerett, og sende i fjor haust et varsel til IOC. Ho argumenterte for at utestenginga av russiske og belarusiske utøvarar er eit brot på menneskerettane, og at IOC burde endre sitt standpunkt.

Situasjonen mellom Talihärm og Xanthaki under møtet oppstod då estaren tok ordet for å opplyse om Estland sitt synspunkt på spørsmålet. Dei meiner at det er for tidleg å ønskje Russland og Belarus velkommen tilbake.

– Eg var den einaste på den samtalen som Xanthaki avbraut. Ho brukte «whataboutism»-argument mot meg. Då eg kort fekk svare henne, vart eg fortald at vi måtte komme oss vidare i samtalen.

NRK kjenner til at Talihärm vart motsagt under møtet og deretter avbrote av IOC fordi fleire ønskte å halde innlegg.

– Eg var aldri irritert

Xanthaki fortel til NRK at ho sette pris på diskusjonen i møtet, mellom anna kommentarane frå Talihärm.

Ifølgje FN-eksperten var det ein open dialog i møtet, der fleire utøvarar, Talihärm og fleire ukrainarar inkludert, fekk komme til ordet og presentere deira tankar.

– Johanna hadde nokre veldig inkluderande poeng, viss eg hugsar rett, om at ho har nokre russiske utøvarvenner og at ho synest synd på dei, men at bodskapen må komme fram til Russland. Det er ein komplisert situasjon, ikkje sant? Utøvarar som må uttale seg mot andre utøvarar, seier Xanthaki om møtet.

Ifølgje Xanthaki meinte alle ikkje-europeiske utøvarar i møtet at utestenginga av russiske utøvarar bør opphevast, uavhengig av om dei er ein del av militæret eller ikkje.

– Det er viktig å ta med i reknestykket. Eg hugsar ein armensk utøvar som sa at dei aldri hadde tenkt på å ekskludere Aserbajdsjan sjølv om dei har vore i krig i lengre tid, seier ho.

Xanthaki fortel at ho vart i møtet i over 1,5 time for å halde fram samtalen med utøvarane, mellom anna Talihärm.

– Fleire europeiske utøvarar var usamd med meg, men eg var aldri irritert eller restriktiv. Eg er veldig lei meg for at Johanna kjende seg ukomfortabel. I mine auge var dialog poenget med møtet, legg ho til.

Talihärm beskriv det som «ein kraftfull augneblink» i samtalen, og at ho har fått fleire støtteerklæringar frå andre som deltok i møtet.

– I ettertid har eg fått nokre unnskyldningar frå IOCs utøvarrepresentantar, som hadde ansvaret for samtalen, hevdar ho.

Fekk panikkanfall av russarmøte

Professor i menneskerettar, Patricia Wiater, meiner at Xanthakis argumentasjon om at ei russisk utestenging strir mot menneskerettane er på ville vegar.

Ifølgje Wiater er det berre uakseptabelt å forskjellsbehandle basert på nasjonalitet dersom det ikkje finst gode grunnar til å gjere det. Det meiner ho at det er, og nemner mellom anna menneskerettane til ukrainarar.

– Når vi snakkar om ukrainske utøvarar, kan vi snakke om menneskerettane deira, knytt til mental helse, verdigheit og deira rett til å utøve idretten sin, fortel Wiater.

Fleire ukrainske utøvarar fortel til NRK at dette er eit problem når dei møter russiske utøvarar på idrettsarenaen, både no og så lenge krigen går føre seg.

– Det har påverka meg så mykje at eg har fått ei form for panikkanfall. Det er ein etisk konflikt kvar gong eg spelar mot dei, fortel den ukrainske tennisspelaren Lesia Tsurenko.

– Alt Bach seier er manipulasjon

I tennisen har nemleg russiske utøvarar framleis innpass. Tsurenkos kollega Marta Kostjuk fortel at dei i løyndom har kjempa for å få fjerna russarane frå sporten. Frykta for å miste rankingpoeng og øydeleggje karrieren er årsaka til at dei held fram med å spele mot dei.

I fjor nekta Kostyuk å ta belarusiske Viktoryja Azarenka i handa etter ein kamp. Det same gjorde ho etter sigeren over russiske Varvara Gratjova. Etter kampen dedikerte ho sigeren til heimlandet.

Nettopp denne kampen vart brukt av IOC-president Thomas Bach som eit døme på at russiske og ukrainske utøvarar kan konkurrere på same arena.

– Alt Bach seier ein manipulasjon, seier Tsurenko om påstanden til presidenten.