Sjakkstjerna om då alt rakna: – Eg levde i eit forferdeleg mareritt

– Eg sat oppe om natta med hendene i kaldt vatn. Fekk ikkje sove. Skuldrene mine verka og eg hyperventilerte. Kroppen kollapsa og ingen legar kunne forklare kvifor. Livet var forferdeleg, eg levde i eit fysisk mareritt.

Det fortel Simen Agdestein til NRK. Den norske sjakkprofilen gir her eit sjeldan innblikk i ei dramatisk tid – på starten av 90-talet – då han gjekk frå å vere i verdstoppen i sjakk og landslagsspelar i fotball, til å knapt kunne gå.

Om ei botnlaust stressande tid, med stadige tilbakeslag, der han som landets første stormeister i sjakk til slutt mista evna til å konsentrere seg.

– Etter siste korsbandoperasjon tok det eit halvt år før hevinga gjekk ned, systemet kollapsa. Det var eit eller anna med denne operasjonen som kroppen min ikkje tolte. Det var heilt forferdeleg, seier han.

Roseraud ungdomstid

Simen Agdestein var eit multitalent som ungdom. 17 år gamal fekk han plass på juniorlandslaget i fotball. Året etter vart han stormeister i sjakk og var på den tida klodens yngste stormeister.

– Simen hadde alt ein ung mann kunne drøyme om. Han var kjekk, god i sjakk og var ein ettertrakta fotballspelar. Mannen var eit paradoks, tilsynelatande så vellukka, men samstundes så fortapt.

Orda tilhøyrer Atle Grønn, internasjonal meister i sjakk og forfattar av ei fersk bok om sjakken frå 80-talet og utover, sett gjennom auga til Simen Agdestein.

Boka «Sjakken som var. Fortellingen om Simen Agdestein og hans tid» er skildra som eit psykologisk portrett av eit keitete multitalent som ikkje visste kva han skulle gjere i neste trekk.

– Gjennom fotballen fekk Simen ein rekke spennande profftilbod, mellom anna i Besiktas, Flamengo Juniors, Aberdeen og Rosenborg, men han takka nei til alt. Det var vanskeleg å navigere i vaksenlivet og han enda opp med å tape alt, fortel forfattaren.

• Slit du med vonde tankar? Hjelpetelefonen til Mental Helse Norge er døgnopen på 116 123. Du kan også chatte på nett. Du kan vera anonym og dei har teieplikt.

Utfor stupet

21 år gamal debuterte Agdestein på A-landslaget borte mot Italia. Med suksessen kom også eit ytre forventningspress han stridde med å takle.

– Veldig få brydde seg om sjakkprestasjonane mine, men med fotballen vart det brått annleis. Alle skulle ha ei meining om det eg gjorde på fotballbana. Diverre var eg ikkje særleg moden på den tida og eg visste ikkje korleis eg skulle takle motgang, seier Agdestein.

Mai 1991 fekk han sin første kneskade. Då han returnerte til seriestarten våren 1992, opplevde han for første gong i seniorkarrieren å bli bytta ut i løpet av ein kamp. Det sette seg i kroppen.

– For aller første gong starta eg å hyperventilere og klarte ikkje å kontrollere kroppen min lengre, fortel han.

Kollaps

Vondt vart verre då Agdestein øydela korsbandet i møtet med Sogndal i juni 1992, men fullførte kampen. Ikkje nok med det, Agdestein spelte alle 90 minutt ei veke seinare for Lyn borte med Tromsø.

Etter det har han ikkje sparka ein fotball.

– Sjølv om dette var ei mørk tid, prøvde eg å halde oppe humøret. Eg reiste mellom til Afrika for å skrive hovudfagsoppgåve i samfunnsvitskap, om transportsektoren i dei sørlegaste landa på kontinentet.

Etter kvart vart han definert som fotballinvalid og måtte innsjå dén karrieren var over.

– Etter skaden i 1992 er eg imponert over korleis Simen har teke tak i eige liv. Korleis han har søkt harmoni, men samstundes utfordra seg sjølv. Han tok songtimar på byrjinga av 2000-talet og var med i «Skal vi Danse» i 2006. Hans livslange sjølvrealiseringsprosjekt fasinerer meg, seier Grønn.

Sjakk som barometer

Sjølv opplever Agdestein å ha levd livet etter skaden med handbrekket på. Han mista mykje av energien, knesmertene har han lært seg å leve med.

Dagsforma blir reflektert i korleis han gjer det på sjakkbrettet.

Som lærar ved sjakklinja på Norges Toppidrettsgymnas har han hjelpt Magnus Carlsen på veg mot toppen. I sommar vart Simen Agdestein noregsmeister i sjakk for niande gong og toppar med det adelskalenderen.

– Eg har venne meg til det meste, sjølv om alt etter 1992 går veldig opp og ned. Som 56-åring funkar hovudet treigare. At eg vinn NM for andre år på rad, gjev prov på at eg ikkje har blitt senil heilt enno.

• For ordens skyld: Forfattar Atle Grønn er tilknytt NRK som sjakkekspert.