Sleit med eteforstyrring: – Det var vanskeleg å stoppe

Magnus Midtbø er ein av dei beste klatrarane i Noreg. Han slutta med konkurranseklatring i 2017, etter å ha vunne nesten alt som var å vinne i dei nordiske konkurransane.

Men framleis kan ein la seg imponere over ferdigheitene hans på YouTube. Der er han òg ein av Noregs største akkurat no.

Det er derimot eit tema han ikkje har ville dele med følgjarane sine før no. Rett etter hans beste år i klatresporten, begynte ei ferd mot det ekstreme.

– Det var ei eteforstyrring, seier Magnus Midtbø til NRK.

Då Midtbø var 16 år vann han junior-VM og kom til finalen i verdscupen. I dei prestisjefylte konkurransane fekk han sjå dei beste av dei beste.

Det påverka han.

– Eg tenkte at den einaste måten eg kunne bli like god som dei, altså å bli best i verda, var å sjå meir lik ut som dei andre og derfor gå ned i vekt, fortel han.

Klarte ikkje å stoppe

Difor byrja Midtbø å faste seg ned i vekt sommaren 2005, heilt til han sjølv merka at det gjekk for langt.

– Det var vanskeleg å stoppe. Eg tenkte at om eg berre gjekk ned eit par kilo til, så ville eg bli enda sterkare. Slik fungerte det ikkje. Det enda med at eg blei veldig svak utan å innsjå kvifor.

Han styrte seg sjølv, var sin eigen trenar og levde med tankesettet om at skulle han bli best i verda, kunne han ikkje høyre på nokon andre her heime.

Ingen av dei var best. Ti kilo mista han på eitt år.

– Dei gongane det gjekk dårleg i konkurransar, straffa eg meg sjølv med å ikkje ete på eit par dagar. Eg var veldig sta og bestemt på at dette var noko eg måtte gjere, seier Midtbø.

• Mesternes mester kan du sjå her: NRK TV – Mesternes mester

Søkte aldri hjelp

Professor og spesialist på temaet, Jorunn-Sundgot Borgen, seier dette er ein vanleg veg å gå.

– Det er eit dilemma når nokre av dei beste i ein idrett er ekstremt lette eller tynne, for då tenkjer veldig mange andre utøvarar at det er det som må til for å bli best, seier Sundgot-Borgen til NRK.

Foreldre, lærarar og venner la merke til vektnedgangen til klatraren, men få turte å seie ifrå.

– Eg vart god på å skjule det. Eg fråtsa i sosiale samanhengar, men åt ingenting åleine. Det vil eg oppfordre andre i miljøet til å tenke over, at folk som slit blir veldig gode på å skjule det, seier Midtbø.

– Når fann du ut at du hadde eit problem?

– Det gjekk opp for meg då livskvaliteten gjekk ned. Eg følte verkeleg at eg ikkje levde noko liv. Eg trena mykje og hadde lite energi. Eg elska dunjakka mi, for då kjendest det som at eg aldri forlét senga. Humøret var ustabilt – eg kunne fyre meg opp for den minste ting, seier han.

– Søkte du hjelp nokon gong?

– Nei, eg syntes det var såpass pinleg å snakke om. Det går på stoltheita mi, og eg ville stå fram som tøff og sjølvsikker. Samstundes føler eg at eg set meg i ei offerrolle, og eg har absolutt ikkje lyst å vere noko offer.

Eksperimentet med mat føregjekk i eitt år, men det påverka klatreforma i fleire år etterpå.

– Hadde det gått lengre tid, så kunne eg potensielt øydelagt veldig for meg sjølv, mista klatregleda og stoppa med idretten, seier han.

Auke i tilfelle

Landslagssjef i klatring, Reino Horak, fortel at forbundet ofte pratar om kosthald med utøvarane sine.

I nyare tid har forbundet innført krav om at alle på laget må levere helseattestar som viser at dei oppfyller krava om vekt for å konkurrere. Det meiner Horak hjelper han å halde oversikt over helsa til kvar enkelt utøvar.

Han påpeiker at det som skjedde med Midtbø, ofte skjer med utøvarar som byrjar å slanke seg.

– Det er ein snarveg på kort sikt. Problemet er når ein har gjort det og syns at det gjekk bra, for då vil ein slanke seg enda meir. Til slutt blir ein berre svakare, får skadar, stressbrot og kan ikkje bli sterkare, seier Horak til NRK.

Sundgot-Borgen kallar historia til Midtbø ei suksesshistorie. Særs få klarer å komme ut av ei eteforstyrring på eiga hand.

– Det er veldig mange som held på for seg sjølv, utan at nokon tek tak før det har gått for langt. Og veldig få klarer å snu ein slik prosess sjølv – dei aller fleste må ha hjelp, seier ho.

Ho meiner det er bra at Midtbø fortel om sine eteforstyrringar.

– Han gjer ein viktig jobb ved å fortelje at dette var noko han sleit med. Han kan vere eit bilete på at det går an å snu det. Ein kan komme i frå det med helsa i behald. Det kan også bidra til at fleire tør å be om hjelp, seier ho.

Ein auke i meldingar har bidrege til at professoren trur problemet er større no enn tidlegare.

– Eg er veldig bekymra. Det er tragisk at unge utøvarar skal få redusert livskvalitet og helse for resten av livet fordi vi ikkje førebyggjer problemet, seier ho og held fram:

– Vi har behov for å gjere ei ny kartlegging. Alle idrettar bør undersøkast, og så må effektive og førebyggande tiltak implementerast. Eg trur diverre det er ein auke i utøvarar som slit no på dei siste 20 åra som har gått.

Midtbø ynskjer at andre no skal lære av hans feil.

– Eg lærte på den harde måten at vekt ikkje har alt å seie. Viss ein vil halde på lenge, nyttar det ikkje å presse kroppen for hardt. Då kjem ein verken til å nå måla eller leve spesielt bra, avsluttar han.