Hevdar barn tek smertestillande for å tole trening og kampar

– Eg var ein av dei som gjekk føre for å vere j... tøff og spelte uansett. Sett i ettertid er det ikkje dei signala eg vil gi til unge utøvarar. Dei må seie ifrå når dei har det vondt. Dei bør bli lytta til når dei seier ifrå. Alle rundt dei må følgje nøye med når det er mykje for dei, seier Gro Hammerseng-Edin til NRK.

Tyske ARD avslørte nyleg korleis smertestillande har vorte ein del av kvardagen for mange spelarar i tysk fotball. I norsk handball er dette òg eit stort problem.

Gros kone, Anja Hammerseng-Edin, skreiv bok om temaet for to år sidan. Ho meiner dette er eit problem både blant toppspelarar og hos dei yngre.

I boka har ho intervjua 100 spelarar frå 12 til 20 år. Ho meiner fleire spelarar tek smertestillande for å tole treningar før eit viktig uttak, for å komme med på krinslag og liknande. Viss dei ikkje er med på trening, fryktar dei å bli oversedde.

Ho omtaler det som «skremmande» og meiner det er veldig utbreidd bruk av smertestillande blant norske spelarar.

– Problemet er ganske stort i Noreg. Mange bruker Voltaren for å halde ut, og mange får det i ung alder av foreldra. Det blir delt ut til andre på laget for at dei skal vinne kampar. Vi bryr oss om kvarandre, og folk trur det er ei teneste, sa Anja Hammerseng-Edin då ho gjesta Dagsnytt 18 torsdag 18. juni.

– Eg veit at det er eit problem. At det er så utbreidd er ikkje ukjent for meg, sa Noregs landslagslege Anne Froholdt i same program.

Ho påpeikar òg at det ikkje er særleg langsiktig å dope ned kroppen med smertestillande for å tole belastninga.

– Vi veit veldig mykje om konsekvensar. Det er masse biverknader på kort sikt. Vi veit ikkje så mykje om langtidsbiverknadene, men vi kan ikkje forvente at det blir noko betre på lang sikt, seier Froholdt.

Spelte med seks brot i nasen

Under VM i Japan i desember i fjor brekte Heidi Løke nasen. Ho spelte likevel vidare i meisterskapen, og knakk nasen på plass først etter meisterskapen. Så var det heim for å spele cupfinale i desember.

I mai skreiv TV 2 at Løke no er operert, og at ho har slite med å puste. Sidan OL vart utsett eit år, hadde Løke «tid» til å operere nasen no.

– Det er eit døme på kor galne vi er i hovudet. Det seier litt til dei som ikkje driv med det, dette er galskap, seier Hammeseng-Edin.

Løke har ikkje svart på NRKs førespurnader om det som skjedde etter skaden i VM.

Skrur vi tida tilbake til 2013 sa Nora Mørk at ho gjerne tok eitt år i rullestol viss ho tok OL-gull i Rio.

Gro Hammerseng-Edin er open om at også ho var dårleg til å lytte til kroppen

– Noko av det siste store eg gjorde var «Final4», og då hadde eg verkeleg trøbbel. Vi spelte sluttspelkampar i Noreg same veka som vi skulle til Ungarn og spele kamp fredag og laurdag. Etter semifinalen var kroppen ferdig, men dagen etter var det finale.

Der skulle Gro Hammerseng-Edin spele. Å stå over var ikkje eit alternativ.

– For første gong tok eg to Voltaren før kamp. Eg pleidde å nøye meg med éin. Så ryk det ei sene i foten i finalen.

Likevel speler ho heile finalen. Nokre dagar seinare speler ho sluttspelfinalar i Noreg etter å ha teipa foten og med ekstra sole under foten. I verste fall kan ho få problem som aldri kan rettast opp, men Hammeseng-Edin trassa åtvaringa.

– Eg slit med å røre meg normalt, men fullfører finalespelet. Så klart med smertestillande.

Først etter tre månaders kamppause på sommaren var foten frisk igjen.

Som kommentator i TV 2 har ho fleire gonger uttalte seg om saka, seinast fredag. I kommentaren «Eg blir litt forbanna på deg, Fagermo», skriv ho:

– Ingen bremsa meg. Ingen tok for alvor til orde for at belastninga var for dryg. Ingen spurde kor mykje smertestillande eg tok. Var det først og fremst mitt eige ansvar? Ja, heilt klart. For eigen del var eg ikkje særleg opplyst om farerisikoen ved å gjentekne gonger velje ein lettvint løysing for å prøve å unngå å ta den pausen eg burde ta. Kroppen varsla. Eg ville ikkje lytte. Eg ville spele, skriv Hammerseng-Edin i kommentaren sin.

Kven har ansvaret?

Ifølgje Anja Hammerseng-Edin er det ingen som har kontroll på kor mykje smertestillande unge spelarar tek.

– Mange i ung alder får det av foreldra. Det blir delt ut til andre på laget for å vinne kampar fordi vi bryr oss om kvarandre og er gira på å vinne. Folk trur det er ei teneste, sa ho i Dagsnytt 18.

Inggard Lerreim er spesialist på idrettsmedisin og synest det er hårreisande at foreldre gir ut smertestillande til barna. Han meiner det er eit felles ansvar.

– Det er eit ansvar for legar, leiarar, trenarar, mor og far, seier han.

– Det er ikkje så enkelt som at det er nokon som har ansvaret. Det er ein felles jobb med utøvaren sjølv. Det må jobbast med skadeførebygging frå ung alder. Det er kanskje kjedeleg, men den kulturen må vi skape, seier Gro Hammerseng-Edin.

– Leiarar, trenarar, utøvarar, medisinsk apparat, foreldre. Vi kan ikkje peike på ein enkelt ting. Dette er viktig å belyse. Medvit, kunnskap og auka fokus på utfordringa er ein veg å gå. Og vi må ta inn over oss dei store spørsmåla. Viss nokon er villige til å ofre alt for å bli best eller vinne, kan nokon stoppe dei? Bør nokon stoppe dei? Er folk i idretten villige til å investere i dette arbeidet viss det går på kostnad av resultat og økonomi? spør ho.

– Kan du nekte ein spelar å vere med?

Gro Hammerseng-Edin håpar no at bruken av smertestillande blir eit tema i fleire garderobar. Ho meiner sjølv at ho aldri vart spurd om kva ho brukte, og at ei bevisstgjering om konsekvensar kan hjelpe med å få ned bruken.

Då ho sjølv var aktiv vart det ikkje snakka noko særleg om det i garderoben.

– Eg opplevde meir at ein spurde «er det nokon som har? Eg er tom.» Vi trudde vi hjelpte kvarandre. Vi burde ha sagt «viss du har så vondt, kanskje du bør ta fri frå trening, kanskje heile veka? Kanskje du ikkje bør dra på samlinga i det heile.»

For nokon inneber det å stå over meisterskap, ikkje bli med på krinslaget eller bli oversett. For nokon kan det bety karriereslutt. Ho meiner det er eit felles ansvar å ta tak i problemet.

– Kan du nekte ein spelar å vere med? Viss ein er villig til å tyne kroppen? Har nokon rett til å seie «du burde ikkje dra på den samlinga»? Det er vanskelege spørsmål for dei som sit i desse rollene.

Då ho la opp fekk ho tilbakemeldingar om at det var på tide, og at ho burde ha gjort det for lenge sidan.

– Kva med å seie det i klartekst litt før? Då hadde det vore lettare, eg føler at eg gjekk veldig åleine. Det var vanskeleg, eg elska handballen så høgt.