Brannvesenet snudde røyken mot bilistane

Ifølgje ein rapport frå Statens vegvesen bestemte brannkorpset seg for å styre røyken i retning Gudvangen trass i at det var åtte kilometer lenger ut, og at det var på den sida av tunnelen det framleis var folk.

Britt-Linda Klaussen var ein av 73 personar som måtte på sjukehus. Og ei av seks som vart alvorleg skadde.

• LES: Alt om brannen i Gudvangatunnelen

– Dei fleste var der det brann, men vi gjekk motsett veg av brannen. Vi skjønte ikkje kvifor røyken ikkje letta. Den tok nesten livet av oss, fortel Klaussen.

Tok feil av brannen

Bodø-kvinna og sambuaren gjekk i to timar før dei kom seg ut av den røykfulle Gudvangatunnelen i august i fjor. Det berga så vidt livet deira.

• LES OGSÅ: – Brannventilasjonen var altfor dårleg

Like etter at brannen starta såg folk røyken gå austover mot Flåm. Den gjorde det til folk byrja å fjerne sløkkeapparat. Samstundes kom bilane på Flåm-sida seg ut av tunnelen.

Så snudde ventilasjonsretninga seg, i tråd med beredskapsplanen for brann. Overfor Vegtrafikksentralen stadfesta brannsjefen avgjerda om å snu røyken rett mot der det framleis var folk.

• LES OGSÅ: No opnar Gudvangatunnelen att

Brannsjefen tok også feil av kva side av tunnelen det var brann. Han trudde den var på Gudvangen-sida av tunnelen.

– Eg har ikkje kompetanse til å uttale meg om kva som var rett å gjere, då den avgjerda vart teken, men det fekk alvorlege følgjer for oss. Det tok nesten livet av oss, seier Klaussen.

– Vanskeleg å puste

I rapporten kjem det fram at beredskapsplanen nesten var skjebnesvanger. Fleire titals bilistar som hadde frisk luft, stod brått i ei røykfelle. I kaoset som oppstod krasja bilar og bussar klarte ikkje å snu.

Frå Lærdal sjukehus var vitneutsegna mange. Ei av dei som fortalde var Kirsten Lindén frå Os.

• LES OGSÅ: Sjåføren ville ringe arbeidsgjevaren sin

– Så kom plutseleg røyken veltande. Den var veldig varm og det var veldig vanskeleg å puste. Vi såg ingenting, det var heilt svart i tunnelen. Dei bilane som prøvde å køyre attende krasja med kvarandre heile vegen, så det vart heilt kaos, fortalde ho.

Ventar på rapport

NRK har konfrontert brannsjef Arvid Gilje med innhaldet i Vegvesenet sine analysar, men han ynskjer først å skrive sin eigen rapport før han uttalar seg.

• LES OGSÅ: Brannsjef krev betre ventilasjon

Utover det viser han til eit intervju med NRK før jul, der han sjølv tok opp problemet med å snu viftene inne i tunnelen.

• LES OGSÅ: Tunnelbrannen kosta 40–50 millionar kroner

– Vi har også læringspunkt i dette. Først gjekk røyken mot Flåm, så vart den snudd. Slik som i retningslinjene i beredskapsplanen. Så fekk dei røyken attende. Det må ikkje skje igjen. Difor må vi ha same driftsventilasjon som brannventilasjon. Det er det viktigaste læremomentet, sa Gilje då.

Kunne ha venta?

Brannventilasjonsretninga er i beredskapsplanen bestemt til å vere i retning frå Aurland mot Voss. Regionvegsjef Helge Eidsnes i Statens vegvesen ser at planen om å snu ventilasjonen kan diskuterast.

Alle dei skadde var på Gudvangen-sida av brannen og kunne unngått røyken. Brannvesenet i Aurland kunne venta med å snu røyken til folk var ute på den andre sida av brannen.

• LES OGSÅ: Fluktmaske kan berge liv i tunnelar

– Det vi ser i Gudvangatunnelen, så vart røyken snudd mot ventilasjonsretninga. I den lengste retninga der det var flest folk. Då må vi stille oss nokre spørsmål i ettertid, kan noko gjerast annleis, seier Eidsnes.

Åtvarar mot kritikk

Røyken vart snudd for at brannkorpset skulle komme seg inn, sløkkje brannen og leite etter folk. Avgjerda ligg i beredskapsplanen for tunnelen. Her kjem det også klart fram at ventilasjonsretninga er brannsjefen sitt ansvar.

• LES OGSÅ: Vart heidra for sin verste arbeidsdag

Ein liknande situasjon oppstod også i Oslofjordtunnelen under brannen der. Regionvegsjefen åtvarar likevel mot å i etterpåklokskapens lys kritisere brannvernet i Aurland.

• LES OGSÅ: Får kritikk etter brann i Oslofjordtunnelen

– Vi vil ikkje gå inn og vurdere om noko skulle vore gjort annleis i Gudvangatunnelen. Det vil Statens Havarikommisjon gjere, seier Eidsnes.

– Må lære av dette

– Ein kjem vel ikkje vekk ifrå at dersom ein ikkje hadde snudd ventilasjonsretninga, så kunne ein unngått at folk fekk røykskadar?

– Det er ei avveging ut frå kva informasjon ein har når ein tek den avgjerda. Men vi må lære av dette for å sjå om det er ting vi kan gjere annleis.

• LES OGSÅ: Føraren sikta etter tunnelbrann

Som følgje av brannane i Gudvangatunnelen og i Oslofjordtunnelen har Vegvesenet og direktoratet for samfunnstryggleik og beredskap (DSB) starta ein nasjonal gjennomgang av branninnsatsen under tunnelbrannar.

Skal samle brannfolk

Utgreiingssjef Kari Jensen seier konklusjonane er ikkje klare. Ho legg også til at ein no har starta arbeid for å lære, og sjå på korleis ein kan utvikle og lage det Jensen skildrar som meir sofistikerte redningsstrategiar.

Det betyr å tilføre brannkorpset meir kompetanse.

• LES OGSÅ: – Overvakingssystemet har ikkje fungert på lenge

– Det gjer ein på to måtar, for det første ein del seminar i samarbeid med Statens vegvesen der vi samlar brannfolk og gir informasjon og diskuterer for å få eit grunnlag til å komme vidare. Dei som har tunnelar er det mål om å gje meir kompetanse gjennom eit seminar knytt til Runehamartunnelen ved Åndalsnes, seier ho.

Også Statens havarikommisjonen for transport skal etter kvart levere rapport.

– Vi gjorde jobben sjølve

Etter å ha gått på eiga hand i over 8 kilometer gjennom det som i praksis blei ein skorstein då viftene snudde, klarte Britt-Linda Klaussen og sambuaren for eiga maskin å kome seg ut i dagen.

Fyrst då møtte dei hjelpemannskap. Sambuaren var i ein slik tilstand at han måtte ligge over eitt døgn i respirator. Ein lege ved Haukeland sjukehus sa at dei begge hadde vore nær ved å døy.

– Vi hadde ingen anna moglegheit enn å halde fram med å gå og håpe det gjekk bra. Men jobben med å berge oss gjorde vi sjølve. Det er min påstand, avsluttar Klaussen.