Hopp til innhold

Áššečuoččuheaddji: – Stáhta lea rievidan olbmuid opmodagaid

– Dat nu gohčoduvvon «stáhta girjeeatnamat», leat duođalaččat «min eatnamat» ja «min guovlu». Nu lávii mu áhčči ja ádjá lohkat, muitalii áššečuoččuheaddji Bjarne Johansen rievttis ikte.

Kjetil Astrup, Bjarne Johansen ja advokáhta Brynjar Østgård

GÁIBIDIT EAIGGÁDUŠŠANRIEVTTI: Áššečuoččuheaddji guovttos Kjetil Astrup ja Bjarne Johansen čilgiiga Meahcceduopmostuolus manne sudno mielas oamasteapmi ja hálddašeapmi gullá eananeaiggádiida iige FeFoi. Brynjar Østgård lea áššečuoččuheaddjiid advokáhta .

Foto: Nils Henrik Måsø / NRK

Dál Johansena mielas Finnmárkkuopmodat (FeFo) viggá láhttet dego stáhta, ja rievidit eananeaiggádiid opmodagaid.

Su mánnávuođabáikkis Vuođavuonas, rievideapmi su mielas álggahuvvui juo dáruiduhttináiggis 1930 vuođđologus.

– Eatnamiid sii leat dađistaga gohčodišgoahtán «stáhta girjeeatnamin» mii lei amas doaba mu áhččái ja ádjái, dovddahii Bjarne Johansen rievttis ikte.

Meahcceduopmostuollu dat lea vuossárgga rájes gieđahallan soahpameahttunvuođa mii lea čuožžilan Vuođavuona eananeaiggádiid ja Finnmárkkuopmodaga (FeFo) gaskka. Jearaldat lea ahte gii oamasta 30.000 dekára (30 km2) sturrosaš meahcceguovllu Vuođavuonas Bearalvági gielddas Nuorta-Finnmárkkus.

Dás lea maid sáhka guolástusvuoigatvuođas Stuorrajogas.

Rievttis Bjarne Johansen čilgii mo ja gos guovllu olbmot álelassii leat meahcástan ja bivdán guliid.

Ášši duogáš

Lei golggotmánu 16. beaivvi 2015 ahte Finnmárkokommišuvdna almmuhii iežas guorahallama, ahte geas leat eanan ja čáhcevuoigatvuođat Bearalvági ja Báhcavuona gielddas Várnjárggas.

Sin konklušuvdna lea ahte FeFo eaiggáduššá visot guovllu eatnamiid.

Das spiehkasta okta guovlu.

Badjelaš 30.000 dekára eana Vuođavuonas lea dattege sierra dilis.

Doppe lei ásahuvvon oktasaš /kollektiiva/ vuoigatvuohta geavaheapmái seamma lágan go eananeaiggáda vuoigatvuohta, dalle go báiki bázii ávdimin sullii 1970 vuođđologus.

– Dat vuoigatvuohta ii leat massojuvvon, muhto dan ii sáhte atnit ovdal go fas leat fásta báikeássit Vuođavuonas. Muhto FeFoi gullá eatnamiid eaiggátvuođa hálddašeapmi dassážii, oaivvilda kommišuvdna.

FeFo vuostálastá

Advokat Brynjar Østgård og advokat Frode Innjord

GOAPPATBEALE BEAVDDI: Brynjar Østgård lea áššečuoččuheaddjiid advokáhta, ja advokáhta Frode innjord ges ovddasta FeFo.

Foto: Nils Henrik Måsø / NRK

FeFo stivrra ii leat ovttaoaivilis ahte gávdno diekkár oađđi oamastanvuoigatvuohta áiggiid čađa geavaheami olis.

Dasa lassin FeFo stivrra maid ii doarjjo Finnmárkokommišuvnna oainnu ahte guovllu eananeaiggádiin ja bartaeaiggádiin leat sierrariekti guolásteapmái Stuorrajogas.

Oažžu doarjaga Unjárggas

Eananeaiggádat, oktiibuot njealje olbmo, leat guoddalan ášši Meahcceduopmostullui.

Áššečuoččuheaddjit čuoččuhit ahte sii, namma lassii guovllu eananeaiggádat, ovttas oamastit riidovulošguovllu. Sii čuoččuhit maid ahte sis leat sierrariekti, bivdovuoigatvuohta Stuorrajogas.

Unjárgga gilisearvvi jođiheaddji Gunn Britt Retter doaivu, ahte Vuođavuona eananeaiggádat lihkostuvvet diggeáššiin buorebut go sin searvi dagai. Unjárgga ášši guoddaluvvui gitta Alimusriektái.

– Vaikko mii vuoittáhalaimet áššis, de das maid lea buorre bealli. FeFo lea geatnegahttojuvvon hálddašit guovllu lagaš oktavuođain guovllu olbmuin, Retter dadjá.

– Buoret doaivva

Gunn-Britt Retter og Jan Olli i Høyesteretts ganger

BEAHTAHALLAN: Unjárgga gilisearvvi jođiheaddji Gunn Britt Retter lea garrasit beahtahallan mo FeFo gieđahallá sámi báikegottiid vuoigatvuođaáššiid.

Foto: Carl-Gøran Larsson / NRK

Vuođavuona áššis su mielas lea veháš eará sisdoallu go Unjárgga áššis lei.

– Mii leimmet gáibidan kollektiiva geavahanvuoigatvuođa, eatge oamastanvuoigatvuođa nie movt Vuođavuonas.

Go maiddái Finnmárkokommišuvdna oaivvilda ahte Vuođavuonas lea leamaš kollektiiva oamastanvuoigatvuohta, de han sis galggašii leat buoret vejolašvuohta vuoitit ášši, Retter árvvoštallá.


– FeFo láhtte dego stáhta

Muhto Unjárgga diggeášši su mielas čájeha ahte FeFo lea stáhta reaŋga.

– Mii doaivvuimet ahte Finnmárkoláhka buktá ođđa vuoiŋŋa vuoigatvuođaáššiid hárrái, ja njulge stáhta girjeeatnamiid boasttuvuođaid.

– Muhto dađibahábut FeFo advokáhtain lea áibbas eará áigumuš, ja láhttejit dego stáhta olgešgiehta dan sadjái go nannet sámi báikegottiid vuoigatvuođaid, Retter oaivvilda. Son goit doaivu Vuođavuona eananeaiggádiid vuoitit diggeášši.

Leat geahčadeamen guovllu

Meahcceduopmostuolu ievttá gieđahallamis lei áššečuoččuheddjiid vuorru. Historihkkár Steinar Pedersen lei bovdejuvvon áššedovdin, ja čilgii mearrasámi historjjá birra,

Otne riekti galgá mannat Vuođavutnii ja oaidnit dan guovllu man alde riidalit.

Korte nyheter

  • Sámemusea Siida evttohassan Jagi eurohpalaš musean

    Sámemusea Siida lea finálaevttohassan Jagi eurohpalaš musean 2024. Vuoiti válljejuvvo Portugala Portimãos miessemánu 4. beaivve European Museum of the Year Award konfereanssas, čállá Siida musea preassadieđahusas.

    – Mii illudat go miehtá Eurohpá leat fuomášan Siidda ođasmuvvama ja min máŋggabealat riikkaviidosaš barggu sápmelaš kulturárbbi ovdii, lohká museahoavda Taina Pieski.

    Mannan jagi gallededje 138 000 olbmo musea, 68 000 dain fitne geahččamin čájáhusaid.

    Jagi eurohpalaš musea tihttelis gilvalit 50 musea 24 riikkas. Dát bálkkašupmi lea juhkkojuvvon juo 47 jagi.

    Siida museum, Finland
    Foto: Ilkka Vayryneninfo / Siida sámi museum
  • Sámi filmmat Oscar bálkkašumi museas

    Dán vahkku leat čájehan árktalaš guovllu muitalusaid The Academy Museum, dahje ge Oscar bálkkašumi museas Los Angelesas čalmmustahttin dihte Eanabeaivvi, čállá Internašunála Sámi Filbmainstituhtta preassadieđáhusas.

    – Midjiide lea stuorra gudni go beassat dáppe čájehit sámi ja árktalaš eamiálbmogiid filmmaid. Lean sihkar dán rahpat olu ođđa uvssaid filbmamáilmmis min filbmadahkkiide, dadjá Internašunála Sámi Filbmainstituhta direktevra Anne Lajla Utsi.

    Earret eará čájehedje Suvi Westta ja Annsi Kömi, Ken Are Bonggo ja Joar Nanggo, Hans Pieskki ja Elle Márjá Eirra dokumentáraid. Dan lassin lágidedje ságastallamiid filbmadahkkiiguin.

    Academy Museum of Motion Pictures lágidii doaluid ovttas Internašunála Sámi Filbmainstituhtain.

    Bird Runningwater (helt til venstre) ledet samtalen som ble holdt etter filmvisningen av arktiske urfolksfilmer på The Academy Museum med filmskaperne Anna Hoover (andre fra venstre), Ken Are Bongo (i midten), Hans Pieski (andre fra høyre) og Elle Márjá Eira (helt til høyre).
    Foto: Michelle Mosqueda / Academy Museum Foundation
  • Biebmobearráigeahčču geassá ruovttoluotta vuostecealkámuša

    Varanger Kraft Hydrogen fitnodat lea mearridan sirdit plánejuvvon bieggaturbiinnaid mat livčče sáhttán nuoskkidit juhkančázi Bearalvágis.

    Diibmá Biebmobearráigeahčču ii miehtan plánaide viiddidit bieggafápmorusttega Rákkočearus, jus datte ribahit golgat kemikálaid de dat golggašedje juhkančáhcái.

    Biebmobearráigeahčču gesii ruovttoluotta vuostecealkámuša go fitnodat mearridii sirdit njeallje turbiinna.

    Rákkonjárgga orohaga jođiheaddji Johan Magne Andersen fuolastuvvá go gullá NRK:s ahte áigot fas sirdit turbiinnaid.

    – Dát lea ođas midjiide, lohká Andersen.