Sidá gus skáltjojt guollit?

– Stuorra máhttelisvuoda li dán industrijan Vuonan. Vuonan la riek stuorra luohkko gånågisskáltjojs. Jus dåssju guollára dáv vuojnni.

Dav javllá Christopher Mcallister, vidnudakæjgát ja bæjválasj jådediddje Arctic Harvest ASan. Guokta jage vuosstájváldij skottlándak Mcallister skáltjojt ja ietjá merrabiebmov Lofåhtan ja dajt njuolgga Stuorrabritaniaj rájaj. Maŋŋel gå brihtalasj AM Seafood åstij 51 prosenta vidnudagá åssusijs de giesen mierreduváj buvtadimhuodnahijt ásadit Ballstan Lofåhtan, ja Arctic Harvestij rájaduváj buvtadimvædtsaga Stuorrabritanias. Fabrikkaæjgáda li ræjdojt oasstám nágin millijåvnå åvdås.

– Gássjelis la javllat manen dájna álggiv. Mån lav lándas gånnå skáltjo l stuorra industija ja dáppe Nuortta-Vuonan la dåssju guolle. Dan diehti álggiv skáltjoj ja dat rájes la dåssju sjaddam, javllá Mcallister.

Nágin máno buvtadime álgo maŋŋela vuosstájvállda Arctic Harvest sulle 4000 kg skáltjojs vahkkuj, ja vuobddá birrusin 200 000 kråvnnåj juohkka máno.

Dåssju jáddi Lofåhtan

Hásstalus la læhkám oadtjot guollárijt skáltjojt guolligoahtet ja duosstat dáv vuorodit. Vargga aktak e diede juojddáv skálltjoguollima birra, valla dav sihti rievddadit. Sávvi guollára galggi dáv guollit 12 máno jahkáj, vaj galggi skáltjojt juovnnát oadtjot vidnudahkaj.

– Mij lip esski álggám ja guollára li esski álggám. Soames ájgge vihpá åvddål jåhtuj boahtá. Guollára vierttiji vuostatjin åhtsåt gávnatjit sajev gånnå li skáltjo. Miján li muhtema gudi li álggám dánná Lofåhtan ja Viestirálen, ja vuojnnet buoragit manná, javllá buvtadimjådediddje Karl-Otto Karlsen.
Karlsen ja Mcallister miededibá la gássjelis oadtjot bájkálasj guollárijt Lofåhtan skálltjoguollimav vuorodittjat. Sierraláhkáj tjielgas lej dát ådåboahttáj Skottlándas.

– Gå muhtem vantsa dájna vuorbástuvvagåhti, de ietjá guollára vuojnni sij dájna nagádi ja rudájt dássta tjijnniji. Valla Lofåhtan la sierralágásj dádjadus, sidjij la dåssju jáddi ja jáddi, tjajmmá Mcallister.

Miellagiddis

Guollára oadtju mávsedum 8 kråvnå kilos skáltjojs jårbån ja Karlsen iesj skáltjojt bijlajn viedtjá. Guollár Remi Unstad Ures Vestvågøya suohkanis la áttjak skálltjoguollimijn álggám ja sidáv gæhttjat makkir máhttelisvuodajt dát vaddá. Sån la mierdijt Arctic Harvestis luojkkam, ja suv ræjdomávso ælla læhkám stuoraga.

Buohtastahtedum gålojn jáddikvåvtåjn mij máhttá mákset gitta 500 000 kr, de la dát álbes vejulasjvuohta guollimijn álgátjit. Unstad mielas skáltjoguollim máhttá sjaddat buorre sadjásasj doajmma dábálasj guollimij.

– Båhtusa mierredi jus joarkáv. Jus buoragit manná de lav mielos, gåjt dal tjavtjajt, gå dábálattjat játtiv dálvijt guolliv ja lav sválesbivdon gidájt. Valla iv jáhke dájna máhtáv ålles jagev dåjmadit, iv nagáda dan geldulasjvuoda dagá majt dábálasj guollimis ja sválesbivdos oattjov.

Hiehpá

Guollim tjadáduvvá mierdij ma li sierraláhkáj dagádum skálltjoguollimij. Skáltjojt guolli nágin mehtera tjiegŋalisás gitta birrusin 40 mehterijda ja vaddá máhttelisvuodajt guollit gáddeguoran ja suoddjidum nuoren. Unstadij la buorre gå máhttá sijdanuoren guollit.

– Munji gænna l fámillja de la buorre gå dábálasj biejvijt bessav barggat sijda lahka. De máhtáv mánájt mánájgárddáj doalvvot ja liehket sijdan mállásijda.

Dagu guollebålla

Arctic Harvest rájnni ja vuossjá gånågisskáltjojt åvddål tsåggi dajt 5-kilovuossajda ja rádji dajt tjihtadum Asiaj. Sierraláhkáj Oarjje-Korean li gånågisskáltjo hibmodum gálvo. Asian skáltjo hermetiseriduvvi ja vuobdeduvvi. Ij hærsskobiebbmon, dagu merrabiebbmo mij la sierralágásj vuonagijda álu vuobdeduvvá, valla bæjválasj biebbmon – dagu guollebålla Vuonan.

Karlsen ja Mcallister tjuottjodibá e nagá dievddet asiatalasj márnánav ja ij sjatta nav vaj e nagá divna skáltjojt duosstot.

– Sávav akti stuorrup dájs udnásj buvtadimhuodnahijs ålgus. Nuoges stuorak la uddni, nahkap vuosstáj válldet 5-6 tånna juohkka biejve. Jus oadtjop ilá ållo skáltjojt de la máhttelisvuohta ådå buvtadimhuodnahijda ådå sadjáj. Valla guhkás la dåhku.

Kadmium ij la tjuolmma

Åvdep buvtadiddje gånågisskáltjos ganugahteduvvin danen gå kadmiumsisadno li ilá alak gárves buvtan. Karlsen subtsas maŋŋela li vuojnnám dát lij boasto sivájn.

– Ij la guossak læhkám ilá alla kadmiumsisadno biergon. Tjoajven ja skállan le ilá alak, valla dav ij ham bårå. Da hásstalusá ælla desti. Mij gádodip skállav ja tjuojvev, ja vuobddep dåssju rájnna biergov. Midja oaggás vuodon dåjmadip, tjielggi Karlsen.

– Mij buoragit guládallap biebbmobærrájgæhttjij, guolástusdirektoráhtajn ja Vuona råfisklágajn, tjårggit Mcallister.