Hopp til innhold

Sara Sofia (13): – Dát lea veaháš issoras

Koronavirusa geažil leat beaivvit earáláganat go dábálaččat. Mánáiguin lea dehálaš háleštit dán birra, dadjá mánáidpsykologa.

Sara Sofia Josefin Mienna ja Lovisa Mienna Sjöberg

BUOHKAT RUOVTTUS: Sara Sofia Josefin Miennas leat earalágan skuvlabeaivvit. Eatni Lovisa Mienna Sjöberg bargá maid dál ruovttus.

Foto: Privat

– Mun balan ahte ieš oaččun dan virusa, lohká Sara Sofia Josefin Mienna (13).

Son vázzá gávccát luohkás Guovdageainnu nuoraidskuvllas. Son ja guokte nuorat oappá leat ruovttus go skuvla lea gitta.

13-jahkásaš lea čuvvon eiseválddiid diehtojuohkimiid.

Son oainnat ferte leat veahá eanet várrugas go earát.

– Go juo mus lea ástmá, de sáhttá leat veahá eambbo váralaš oažžut dan virusa, lohká Sara Sofia.

Ohcala ustibiid

20 oahppi leat su luohkás. Dál sii gulahallet dihtoriid ja telefovnnaid bokte.

– Ii leat nu suohtas okto čohkkát ja bargat. Otne lea leamaš dárogiella ja matematihkka.

Sara Sofia ohcala juo dál iežas ustibiid, vaikko eai leat vel nu galle beaivvi ferten bissut ruovttus.

– Lea láittas go ruovttus ferte leat. Jurddašan buot maid áigon bargat. Dál eai šatta spábbačiekčangilvvut. Eai leat čuoigamat ja hárjehallamat ge, muitala son.

– Dehálaš leat rehálaš

Árgabeaivi lea fáhkka rievdan koronavirusa geažil. Mánáin leat maid iešguđetlágan jurdagat.

Sara Sofia vánhen guovttos bargaba goappašagat ruovttus dál.

Eatni Lovisa Mienna Sjöberg vuoruha mánáin hupmat virusa birra.

– Mii leat hupman dan birra, movt dat sáhttá njoammut ja manne mii čohkkát buohkat ruovttus, lohká son.

Mánáid ii galgga baldalit, muhto rabasvuohta lea dehálaš.

– Mii geahččalat čilget nu ahte dat ii oro nu váralaš. Seammás ferte olmmoš leat rehálaš. Ferte muitalit ahte dát sáhttá maid leat hui váralaš, lohká Sjöberg.

– Gal dat manná bures

Vuossárgga sárdnidii Norgga stáhtaminister mánáide.

– Lea lohpi ballat dál go ná ollu dáhpáhuvvá oktanaga. Ságas rávesolbmuin jus dus leat gažaldagat, dajai Erna Solberg.

Korona pressekonferanse for barn

STÁHTAMINISTTAR JEĐĐE MÁNÁID: Ráđđehus háliida jeđđet mánáid. Otne lágidii sierra preassakonferánssa sidjiide.

Foto: Mariela Idivuoma / NRK

Son jeđđii mánáid. Logai ahte eatnasiidda ii leat koronavirus váralaš.

Muhto vuorraset olbmuide ja sidjiide geat juo buhcet eará dávddain, sáhttá virus čuohcat garraseabbo.

– Danne eat dál berre fitnat áhkuid ja ádjáid luhtte, muhto baicce riŋget, rávve Solberg.

Son ipmirda ahte mánát láittastuvvet go eai leat astoáigge doaimmat ja skuvllat leat giddejuvvon.

– Muhto lea dehálaš ahte mii dál bissut ruovttus nu ahte dávda ii leava.

Regjeringens pressekonferanse om korona for barn

VÁSTIDEDJE MÁNÁIDE: Ráđđehus vástidii mánáid gažaldagaide koronavirusa birra.

Foto: NRK

Stáhtaminister Erna Solberg, mánáid- ja bearašministtar Kjell Ingolf Ropstad ja máhttoministtar Guri Melby vástidedje mánáid gažaldagaide.

– Ságas mánáin korona birra

Lea deaŧalaš humadit mánáiguin ja nuoraiguin vai sii dovdet oadjebasvuođa, eai ge bala.

Nu oaivvilda mánáidpsykologa Anne Lene Turi Dimpas.

Anne Lene Turi Dimpas

ÁLE BALDDE: Mánáidpsykologa Anne Lene Turi Dimpas ávžžuha váhnemiid addit mánáide áššáláš ja rievttes dieđuid.

Foto: Lisa Marie Kristensen

– Atte áššálaš ja rievttes dieđuid. Várut ahte it balddit mánáid, muhto ále duššindaga ge duođalašvuođa, lohká son.

Norga lea bargan vuđolaččat dáinna áššiin, muittuha son.

– Dávda lea duođalaš, muhto Norggas leat bures gergosat dustet dán, lohká son.

Dimpas maid muittuha ahte eanaš nuorat ohcet dieđuid interneahtas.

Son ávžžuha váhnemiid iskat mánáid interneahttageavaheami.

– Nuorat sáhttet oažžut olu dieđuid mat eai doala deaivása. Daga sidjiide álkin baicca duinna ságastit. Ale vajálduhte ahte maiddái nuorat sáhttet ballat, ja dárbbašit ollesolbmuin hupmat.

Loga eanet movt ságástat mánáiguin koronavirusa birra:

Korte nyheter

  • Oppfordrer til boikott av sametingsvalget

    Til sommeren gjennomføres det nyvalg til Sametinget på finsk side. Valget fra i høst ble underkjent, fordi valgkomiteen fjernet flere personer fra Sametingets valgmanntallet før valget i høst.

    Professor Rauna Kuokkanen ved Lappi universitet oppfordrer til boikott av sametingsvalget på finsk side, som må gjennomføres på nytt til sommeren.

    – Ikke stem ved valget eller still opp som kandidat ved valget. Det er en måte å vise styrende organer med den finske stat i spissen, at vi ikke godtar at den finske stat og rettsapparatet blander seg inn i saker som angår oss samer, skriver Kuokkanen i en kronikk publisert i avisa Ávvir.

    Sametingspolitikere på finsk side er ikke enig i at boikott av valget er rett vei å gå.

    – Meget god og treffende analyse av Rauna Kuokkanen i denne saken, men jeg ønsker at folk stiller opp og stemmer ved valget. Det er vår måte å vise at vi bryr oss om samiske saker, sier sametingsordfører Piritta Näkkäläjärvi ved Sametinget på finsk side.

    Näkkäläjärvi får støtte fra flere andre sametingsrepresentanter som ikke ønsker noen boikott av sommerens nyvalg.

    – Vi må heller støtte opp om valget, for Sametinget er eneste måte å nå ut med våre samiske saker og utfordringer, sier sametingsrepresentant Asko Länsman.

  • – Min eksisteansa sáhttá jávkat boahttevaš logi jagi siskkobealde

    Les på norsk.

    Odne rahppui ONa Eamiálbmotáššiid Bistevaš Foruma. Forumas deaivvadit eamiálbmogat miehtá máilmmi ságastit eamiálbmotgažaldagaid birra.

    Dán jagi lea eareonoamaš fuomašupmi eamiálbmogiid rievtti iešmearridanvuoigatvuhtii ONa eamiálbmotdeklerašuvna oktavuođas.

    Ráhpamis válljejuvvo Hinou Oumarou Ibrahim, gii gullá eamiálbmogii mbororo:i Chad:s, sáhkadoallin. Su ráhpansártnis son muitala ahte eamiálbmogat vásihit garra deattu.

    – Lea ain guhkes mátki iešmearrideapmái. Iešmearrideapmi mearkkaša ahte mii leat dohkkehuvvon eamiálbmogin. Ja erenoamážit dál, min eksisteansa eamiálbmogin lea deattu vuolde. Min eksisteansa sáhttá jávkat boahttevaš logi jagi siskkobealde.

    Ibrahim muitala maid ahte eamiálbmogiid iešmearrideapmi sáhttá leat ovdamunnin boahkaide, ja čilge ahte eamiálbmogiid árbemáhttu sáhttá čoavdit máilmmis ollu váttisvuođaid.

    – Eamiálbmogat suodjalit min málmmi biologalaš máŋggabealatvuođa ja eatnamiid.

    – Eamiálbmotriekti iešmearrideapmái ii leat áittá, muhto baicce bálggis midjiide buohkaide ovttas vázzit, lohká son.

    Bilde av Hindou Oumarou Ibrahim.
    Foto: AP
  • Mener urfolks eksistens er under press

    Loga sámegillii.

    I dag åpnet FNs permanente forum for urfolkssaker. På forumet samles urfolk fra hele verden for å diskutere urfolksspørsmål.

    Årets forum har et særlig fokus på urfolks selvbestemmelse i kontekst av FNs erklæring om urfolks rettigheter.

    Under åpningen av ble Hindou Oumarou Ibrahim valgt til ordstyrer for årets forum. Hun er fra Chad, og tilhører urfolket mbororo.

    I åpningstalen hennes sier hun at urfolks eksistens er under press.

    – Veien til selvbestemmelse er fortsatt lang. Selvbestemmelse er en anerkjennelse av vår eksistens som urfolk. Og nå, mer enn noen gang, er vår eksistens som urfolk under press. Vår eksistens kan forsvinne i løpet av det neste tiåret, sier Hindou Oumarou Ibrahim.

    Videre sier hun at urfolks selvbestemmelse er til nytte for alle, og peker på at urfolks tradisjonelle kunnskap kan bidra til å løse problemer verden står overfor.

    – Som de ekte beskytterne av verdens biomangfold, urfolk beskytter vår moder jord.

    – Urfolks rett til selvbestemmelse er ikke en trussel, men det er en vei for oss alle til å gå sammen, fortsetter hun.

    Bilde av Hindou Oumarou Ibrahim.
    Foto: Peter Dejong / AP