Saernieh - Åarjelsaemien

Tuhtjie maanah maehtieh gïele musihken tjïrrh lïeredh

Artiste Kajsa Balto jeahta daaroen learohkh maehtieh gïele laavloegujmie lïeredh, movhte lohkehtæjjah jiehtieh ij leah dan aelhkies.

Dïhte saemiengïelesne laavloe, jïh laavloegujmie gïelem lïeri.

– Gosse maanagiertesne eelkim barre saemiengïelem soptsestim. Baakoelæstoem meatan utnim juktie dah jeatjh edtjin guarkedh maam jeehtim, Balto jeahta.

Movhte gosse tïjjem vaasi gaajhke åajaldehti. Gosse skuvlesne eelki tuhtji aelkebe daaroengïelesne soptsestidh.

Menh gosse båarasåbpoe sjïdti eelki gïelem ohtselidh.

– Lea dan åvteste tjidtjie sjïdtim. Dan åvteste manne vuelie maanabaeleste utneme, sïjhtim mov maanah aaj edtjieh vuelie lïeredh, dïhte jeahta.

Daelie Balto håhkesje laavloe maahta saemiengïelem daaroe learoehkidie aaj lïeredh.

Movhte lohkehtæjjah jiehtieh ij leah dan aelhkie, jïh laake ij dam sjïehteladth.

Nora Bilalovic Kulset lea musihkedotkije NTNUsne. Dïhte jeahta laavloe lea buerie vuekie gïelem lïeredh. Menh ij leah nuekie barre laavlodh jïs edtja gïelem lïeredh. Daarpesje akte goh maahta gïelem soptsestidh goh maahta gïelem tjïelkestidh.

– Menh maahta saemien laavloeh laavlodh jalhts eah gïelem maehtieh. Dellie maehtieh gïeletjoejh saavredh, jïh vihkeles kultuvregoerkelimmie åadtjoeh, Kulset jeahta.

Menh mij learohkh ussjedieh?

– Vïenhtem lea jeatjahlaakan gïele. Jïs dam lïerem maam joem lusten tjïrrh, goh musihke, vïenhtem maahtam vielie lïeredh, Erlend Riksheim jeahta.

Dïhte maahta «buerie biejjie» jïh «lahkoe biejjine» noerhtesaemiengïelesne jiehtedh, menh jeatjh gïeline goh tyskelaanten jïh englaantengïelesne maahta jiehtedh gïen dïhte lea.

Learohke Kristian Iversen maahta seamma baakoeh saemiengïelesne jiehtedh Jalhts saemien gïelereeremedajvesne årroeminie idtji dan jïjnje ussjedh man åvteste ij vielie saemiengïelem maehtieh.

– Menh lea kultuvreaerpie Nöörjesne. Byörebe saemiengïele vaarjelidh, jïh dellie aaj byörebe saemiengïelem skuvlesne lïeredh, Iversen jeahta.

Iversen vienth hijven orreme saemiengïele lïeredh, dan åvtese gellie saemieh Nordlaantesne årroeminie. Aaj ussjede dïhte maahta saemien aassjoe unniedidh.

Menh laake dorje juktie ij leah aelhkie. Risten Turi Aleksandersen, direktööre saemien gïeline Saemiedigkesne, ij darjoeh juktie gaajhke maanah laantesne edtjieh gïelem lïeredh.

– Ööhpehtimmielaake jeahta tjuara saemie årrodh jis edtja reakta utnedh saemien ööhpehtimmie åadtjodh. Jïh dan åvteste daaroen maanah eah reakta utnieh saemien ööhpehtimmie åadtjodh, Aleksandersen jeahta.

Simon Issát Marainen kultuvrebaalhkam åadtjoeh

«Gunborg och Sten Rosenströms för norrländskt kulturstöd» nænnoestamme Simon Issát Marainen lea akte dejstie mij kultuvrebaalhkam dan jaepien åadtje, SVT Sápmi tjaala. Marainen jïh dïhte mubpien ålma mij baalhkam åadtje, Pär Hansson, gåabpatjahkh 25 000 kråvnah åadtjoejægan.

Staare gusnie jeenjemes Taiwanen aalkoealmetjijstie årroeminie, garremes aejhteme

Uktsie almetjh jaameme Taiwanesne eatnemesalnjemen mænngan. 800 almetjh slæjraramme. Eatnemesalnjemen faamoe lij 7,7.

Hualien, Luvlie Taiwanesne, lea akte staarijste mij garremes aejhteme. Medtie 9000 aalkoealmetjh Hualiensne årroeminie.

– Maahta eatnemesalnjem abpe Taiwanesne damtedh, veaksahkammes eatnemesalnjeme 25 jaepiej juassah, direktööre seismolåågeles jarngeste Tapeisne jeahta.

Aaj tsunamibæjhkoehtimmie golme laantine seedteme.

Orre gærja åarjelsaemiengïelesne båateme

Les saken på norsk.

Dallahmasten maahtah gærjam «Soptsesh mumivuemeste» åarjelsaemiengïelesne lohkedh. Gærjesne maahtah 9 ovmessie vaajesh mumivuemeste lohkedh, tjaebpies illustrusjovnigujmie orre maanaj-tv raajroste mij jaepie 2019 bööti. Dïhte noerhtesaemiengïelesne gååvnese.

Lea Anja Labj gie gærjam åarjelsaemiengïelese jarkoestamme.

– Maam joem almetjigujmie darjoeminie, gosse gærjah vaajmoegïelesne gååvnesieh, seniorraeriestæjja Tröödelaagen fylhkentjïeltesne, Morten Olsen Haugen jeahta.

Daate lea dïhte gåalmeden gærjam mij dan jaepien åarjelsaemiengïelesne båateme. Dan jaepien ulmie lea 14 gærjah maanide- noere- jïh geerve almetjidie jarkoestehtedh.

Trööndelagen Barkoekrirrie: Sijhtieh saemiengïele Trööndelaagen learoehkidie faaledh

Les på norsk.

Daan hïeljen lij Tröndelaagen Barkijekrirrien jaepietjåanghkoe. Daesnie dah nænnoestamme ihke sijhtieh mierietsiehkieh saemien kultuvrese, jieliemasse, ektievoetejieliemasse jïh gïelide bueriedidh.

Aaj vaajtelieh gaajhkh learohkh noereskuvlesne jïh jåarhkeskuvlesne edtjieh maehtedh saemiengïeleööhpehtimmiem programmefaagine, ammesgïeline jallh veeljemefaagine veeljedh.

– Gaajhkh learohkh Trööndelaagen noereskuvline jallh jåarhkeskuvline byöroe reaktam saemiengïeleööhpehtæmman åadtjodh, programmefaagine, ammesgïeline jallh veeljemefaagine.

Dam evtiehtassesne tjåådtje goh Trööndelaagen Barkijekrirrie nænnoestamme.