Rávve mánáid muitalit jus earát mobbejit

– Muital. Muital váhnemiidda, oahpaheddjiide dahje earáide, rávve son.

Su baksamat doarggistit ja measta ganjalda, go son muitala ahte son mobbejuvvui nuorran, iige muitalan dan oktiige.

Allet fal daga dan seammá, neavvu Guovdageainno olmmái, Ole Johnny Eriksen, geas bivastat golgá gállus, maŋŋel Mixed Martial Art(MMA)-hárjehallama Oslo Fight Centeris.

Movt dat lei doalahit diekkár dovddu iežat siste?

Ole Johnny njuorrasa. Gatnjalat golgagohtet.

– Ii gánnát goit doallat dan čiegusin, lohká son.

Skuvlaoahppit šaddet rektora lusa

Guovdageainno nuoraidskuvla rektor Ellen J. Sara Eira muitala ahte son ferte unnimusat golmma geardde jahkái váldit kantuvrii ohppiid geat mobbejit earáid.

Skuvllas vázzet birrasiid čuođi oahppi.

– Sullii 10 geardde jagis šaddet oahppit rektora kantuvrii go leat riidalan dan mađe duođalaččat ahte luohkádásis eai nagot čoavdit ášši. Dien logu siskkobealde leat maid sullii golbma mobbenášši, čilge Sara Eira

Son sávvá ahte livččii sáhttit lohkát ahte su skuvllas eai mobbe ja mobbejuvvo mánát, muhto de son livččii gielisteame.

– Lea surgat go ná lea dilálašvuohta skuvllas.

Elle mielas lea issoras oaidnit bákčasa maid Ole Johnny ain guoddá, máŋga jagi maŋŋel go gearggai skuvllas.

– Ii lean somá gal geahččat go son ganjaldii, de gal mun fertejin maid ganjaldit. Dat lea bávččagahttán su váimmu mánnán go dál ain dovdá dan rávisolmmožin. Dat ferte leamašan oba báhčá, lohká son.

Mobben-váttisvuohta unnu

Ohppiid iskkadeapmi maid oahppodirektoráhtta lea čađahan viđat luohkahasain gitta joatkkaskuvllahasaide čájeha ahte skuvllain lea unnon mobben.

• Loga eambbo iskkadeami birra dáppe: Ohppiid iskkadeapmi

2014 skuvlajagis Norgga skuvllain mobbejuvvui 3,9 proseantta guovtte, golmma háve mánus dahje eambbo. Mobbenlogut leat leamašan stáđisin 2007as gitta 2012ii rádjai, muhto 2013is njiejai mobbenlohku 6,8 proseanttas 4,2 prosentii ja diibmá njiejai lohku vel eambbo gitta namuhuvvon 3,9 prosentii.

406 000 oahppi oassálaste iskkadeamis.

– Mobben ii dohkkehuvvo

Vuosttáš skuvlabeaivve go skuvlajahki álgá čohkke rektor Ellen J. Sara Eira iežas ohppiid kantiidnii.

– Mii hupmat earet eará mobbema birra ja mun láven hui čielgasit muitalit ahte dat ii leat dohkálaš ii guđe ge ládje. Ja oahppit gal muitet dan ságastallama olles jagi, lohká son.

Balat go don ahte du skuvllas leat eanet oahppit geat eai duostta muitalit ahte sii mobbejuvvot?

– Dat sáhttet. Ii gávdno makkárge duođaštus ahte mis eai leat. Lea hui váidalahtti jus nu lea ahte oahppit eai duostta muitalit go mobbejuvvojit, go akto gal dainna ii birge oktage. Mun gal ávžžuhan dan seammá go Ole Johnny, ahte nuorat muitalit jus mobbejuvvojit, nu ahte dat boahtá ovdan.

Ultimate fighter

Ole Johnny hárjehallá juohke beaivvi ja lea dárkil maid son borra. Son lea ožžon buriid rávvagiid ovtta oahppasis, gii lea goahkka, makkár borramuša gánnáha borrat vai ovdána.

Diibmá beasai Ole Johnny Norgga MMA-riikkajovkui ja áiggui searvat máilmmimeasttir gilvvuide maid IMMAF lágidii (The International Mixed Martial Arts Federation), muhto riikkajoavkku ii máksán orruma ja bileahtaid Las Vegasii, nu ahte sus ii lean ráđđi dohko vuolgit.

Son guđii riikkajoavkku dakka maŋŋelaš priváhta sivaid geažil.

Dál áigu 26-jahkásaš fas beassat Norgga MMA-riikkajoavkkui ja IMMAF-gilvvuide boahtte jagi ja vuoitit dan.

Viidásit háliida olahit Eurohpá MMA-ráidogilvvuin doallat measttirboahkána, ovdal go geahččala máilmmi garraseamos MMA-gilvvohallamiidda beassat, nammalassi Ultimate Fighter Championshipai (UFC).

– Niehku lea olahit Ultimate Fighter Championshipas(UFC) measttirboahkána Amerihkás, muhto mun ferten mannat soađi čađa ovdal dohko ollen, čilge son.

Sođiin son oaivvilda ahte ferte máŋgasiid vuostá doarrut ja čájehit ahte son lea čeahpes faláštalli. Ja nu sávvat ahte stuora MMA-organisašuvnnat čállet kontrávtta suinna.

• Loga: Vant MMA-kamp på 52 sekunder

MMA-beakkálmas seammá dilis go Eriksen

UFC-násti, kanadalaš, George St. Pierre lea seammalágan duogáš go Ole Johnnys. St. Pierre almmolaš neahttasiiddus čuožžu ahte go son mobbejuvvui skuvllas, de lea dát dolvon su doarrun faláštallamii.

Son lea ožžon veahki olbmáiguin čállit iežas mánnávuođa vásáhusa;

«Akto, akto váccášii dát guoira bártnáš skuvlii. Seammá viesuid guora, seammá luoddaráigge, seammá muoraid meaddel, St. Isidore báikkis gos orrot 2,200 olbmo.

Son aivve njoalui iežas njálmme birra, iežas goike baksamiid, iige nagodan heaittit njoallumis. Son njoalui nu olu ahte lihkki baksamiid birra buot ruvssodii. Son lei oaidnit dego kloavdna, juohke skuvlabeaivve.

– Mun ledjen ropmi ja mu lei álki mobbet, čállá St. Pierre.

Ovdal go son olli skuvlla uksabealláid siskkobeallái, de bohte olles čora 12-jahkásaččat, geat čorbmagohte ja nuolahišgohte su. Gaiko sus buvssaid eret ja válde su biebmoruđaid. Cuvkejedje su iešdovddu.

St. Pierre lei dušše 9-jahkásaš dalle...»

– Ale gidde čalmmiid

George ávžžuha mánáid ja nuoraid geat mobbejuvvojit dahkat juste dan seammá go Ole Johnny, muitalit.

– Ale goassege gidde čalmmiid dahje geahča eará guvlui go oainnát muhtuma mobbejuvvomen. Dasgo dus lea fápmu rievdadit nuppi olbmo eallima, ja oaččot jáhkkit ahte sus lea dárbu oažžut veahki dus, ovttatmánus, čállá George St. Pierre.

• Loga: George St. Pierre muitalusa (Olggobeale NRK-siidduid)

Ole Johnny ii diehtán dan ahte ovttas su máŋgga ovdagovas lea leamašan seammá váttes dilli go sus alddis.

– Dat lea buorre vai nuorat ja mánát besset oaidnit ahte mobbejuvvon mánát leat beassan viidáseappot ja šaddan máilmmemeasttirin, lohká son.

Ole Johnnys ii leat vel jurddašan šadda go son goassege lihka stuora násti go George St. Pierre.

– In jáhkkán ahte šattan MMA-fightarin ge, inge jáhkkán beassat Norgga riikkajovkui diibmá. Muhto mun dovden ahte mus leat attáldagat lihkadit. Oahpan jođánit ja lean dieđus ge bargan agibeaivve bohccuiguin ja nu lean maid ožžon dan suotnagievrodaga, lohká son.

Sámi ovdagovvan

Son vástida jođánit go jearan áiggot go šaddat ovdagovvan sámi nuoraide.

– Jua! Munnje addá dat liige fámuid go beasan čájehit eará nuoraide ahte dat lea vejolaš álgit hárjehallat unna báikkážis nugo Guovdageainnus, gos olbmot eai leat bálljo gullan mii ahte dat MMA lea. Mun lean leamašan Norgga MMA-riikkajoavkkus ja ovddastan sámi. Mun háliidan šaddat sámi garraseamos faláštalli, beare vuordde, lohká son.

Goas mii beassát su oaidnit TVs gilvvohallame, dat sáhttá ádjánit veahá, muhto sus leat plánat gárvásat.

– Mus leat buorit oktavuođat. Muhtun olbmát háliidit mu sáddet Amerihkkái máilmmi čeahpimus MMA-hárjeheaddji lusa, Coloradoi, Denverii. Jus mun dohko beasan, de mun manan dohko hárjehallat oanehis áigái ja boađán fas ruovttoluotta ja álggan ámmátfaláštallin.

Earálágan go eará mánát

Ole Johnny muitala ahte son lei unni ja njáigu vuođđoskuvllas, ja go son vel humai njozet ja lei geahnoheapme, de lei mobbejeddjiide álki válljet su.

– Mun ballen vázzit skuvlla feaskáriin. Mun in orron veaháš ge issoras earáide. Baicca dakkár gean buohkaide lei álki givssidit.

Ole Johnny háliidi šaddat gievra ja stuoris, nu ahte eará mánát eai duostan duohtadit su. Dál sus lea govda hárdu, geargan skuvllas ja fárren Osloi.

– Dovddan ahte mus lea šaddan buoret ja buoret iešdovdu, muhto gal dat bissu várra agibeaivve muittus. Dat lea ovttaládje dat mii addá munnje dan dola viidáseappot bargat. Dat lea mu dolla, lohká son.

Son geahččá vulos iežas čorpmaide ja lohká.

– Dál lean dat geanin mánnán háliidin leahkit, loahpaha Ole Johnny Eriksen.