Hopp til innhold

Máná bajásšaddan dehálaš

Lea dehálaš fuomášit veahkaválddalašvuođa mánáid vuostá, ovdal go mánná oažžu das rumašlaš ja psykalaš váttuid.

Ragna Lundgaard ja Mette Skålholt

Ragna Lundgaard ja Mette Skålholt

Foto: Anne Olli

Ášši doaimmaha Ánne Olli

Ášši doaimaha Ánne Olli

Gieskat leat mánáidsuodjalan ámmáha bargit ožžon ođđa jurdagiid ja árvalusaid das mo dusttet mánáid geat gillájit veahkaválddálašvuođa. Logaldallin leigga "Alternativ til Vold" vuodđudusa psykologa guovttos Ragna Lundgaard ja Mette Skålholt. Veahkaválddálašvuođa mánáid vuostá lea dávja váttis fuomášit , lohká Ragna Lundgaard.

Veahkaválddálašvuohta dáhpáhuvvá ruovttus

Veahkaválddálašvuođa eaba loga leat álkin fuomášit, go dát dávjá dáhpáhuvvá ruovttu-seinniid siskabealde. Danne lohká logaldalli Ragna Lundgaard dehálažžan ahte mánáidgárdebargit ja oahpaheaddjit skuvllain čuvvot mielde ja dieđihit mánáidsuodjalussii jos fuomášit mánáid geat gillájit mo nu.

Logaldallan bargiide geat mánáid áššiiguin barget

Veahkaválddálašvuođas dat lei sáhka konferánssas mii lágiduvvui dá gieskat mánáidsuodjalan ámmát barggiide. Dán deaivvadeapmái boahte oasseválddit olu sajiin Finnmárkkus. Guovddážis ságastallamis lei mánáid sihkarvuohta, mo mánáid suddjet veahkaválddálašvuođas, ja veahkaválddálašvuohtan lohket leat buot mii ii daga buori máná bajásšaddamii.

Eanet áššit go olbmot navdet


Mette Skålholt muitala veahkaválddálašvuođa leat olu eanet go dušše doarruma. Son lohká veahkáválddálašvuohtan leat dan jos givssida nuppi, bávččagahtta sániiguin, dahje cagga nuppi bargamis dan maid son áiggošii bargat, dahje mo nu baldá nuppi.

Veahkaválddálašvuohta ii leat dušše doarrun.

Juohkelagan viehkaválddálašvuohta sáhttá bilidit máná ovdáneamis. Jja jos vánhemat álo cuiggodit máná, eaige goassige movttiidahte su go buriid bargá, na de bilida dátge máná.

Mánná navdá iežas leat heajos olmmožin, jos álo cuiggodit ja láitet su. Máná ferte movtiidahttit, ammas bisánit ovdáneamis. Ja jos máná givssidit, bealkkehit ja bálddihit garra sániiguin ja vel doaškkáiguinge, na de čuohcá dát mánnái rumašlaččat, muitaleaba psykologaguovttos Ragna Lundgaard ja Mette Skålholdt.

Nearvvat billašuvvet

Soai muitaleaba ahte máná ja olbmo nearvvat šaddet bissovaččat fákten ja báhtarandássái, jos álo šaddet gillát bealkima, givssideami dahje eará veahkaválddálašvuođa.Ná bissáná máná ovdáneapmi, go ii mánná šat nagat jurddašit.

Bákčasiidda fáhtehallá go deahkit čavget

Jos mánná, dahje olmmoš eallá baluin, de geavvá nu ahte olmmoš oažžu váttuid. Oalgedeahkkit garret ja bávččastit, muhtimat ožžot čoavjebákčasa ja oađđin hedjona.

Veahkaválddálašvuohta čuohcá maid borramii, muhtinmat borret badjelmeari earátges eai nagat borrat. Buot dáid rumašlašváttuide sáhttá mánná fáhtehallat jos álo ferte ballat.

Máná eallindilli lea dehálaš ovdáneapmái

Dávjá šaddet mánát gillájeaddjin jos vánhemat bealkkášit ja dorrot. Máná nearvvat šaddet hušša dahjege streassa dillái, jos álo fertejit ballat dilis mii ruovttus lea go sii bohtet mahkáš skuvllas. Nu muitala Sis Finnmárkku bearašsuodjaln guovddáža jođiheaddji Eilif Norvang.

Viehkaválddálašvuođa fierpmádatkonferánssas ledje logaldallamat ja joavkobarggut.

Sii leat oahppamin mo veahkaválddálašvuohta cuohca mánáid ovdáneapmái

Konferánssa oasseválddit

Foto: Anne Olli

Korte nyheter

  • Aasland lea oadjebas ahte ii šatta ođđa Fovse-ášši Hámmerfeasttas

    Terje Aasland lea oadjebas das ahte buot bealit, maiddái juridihkalaš bealit areálasisabahkkema oktavuođas mii boahtá ođđa el-fápmolinjá geažil Hámmerfestii, leat čielggaduvvon, čállá Altaposten.

    Konsešuvdna lea addojuvvon, ja vaikko boazodoallu ja Sámediggi leat váidalan ja vuosttaldan dan, de válljii Energiijadepartemeanta addit Statnettii ovddalgihtii lobi. Dat mearkkaša ahte álggahit barggu ovdalgo vuoigatvuođat leat čielggaduvvon.

    Dát lea ollugiid mielas njuolggo parallealla Fovse-áššái, mas bieggaturbiinnat ledje jo ceaggámin go Alimusriekti gávnnahii ahte dat lei olmmošvuoigatvuođarihkkun.

    – Finnmárku dárbbaša infrastruktuvrra, elfápmolinjáfierpmádaga mii sáhttá guoddit fámu, leš dal dat bieggafápmoprošeavttas, gássafápmorusttegis mas lea CO2-hálddašeapmi ja vurken, dahje eará lágan fámus, ovdamearkka dihtii čáhcefámus. Elfápmolinjáfierpmádat lea geađgejuolgi ođđaáigásaš servodagas. Dasa ferte maiddái Finnmárku beassat, čilge energiijaministtar Terje Aasland (Bb) Altapostenii.

    Olje- og energiminister Terje Aasland (Ap) i Dubai under klimatoppmøtet COP28.
    Foto: Truls Antonsen / NRK
  • Krever egen distriktskvote

    Fiskerne i Vardø ba Trygve Slagsvold Vedum om en egen distriktkvote da finansministeren besøkte fiskeværet på mandag.

    Fiskere i åpen gruppe, de som har fiskebåter under 11 meter, har mistet rundt halvparten av kvota i år - sammenlignet med i fjor.

    Og signalene er at kvotene må reduseres ytterligere i årene framover.

    Det slår hardt ut for Vardø der store deler av fiskeflåten er i åpen gruppe.

    Leder for Vardø fiskarlag, Frode Robertsen, frykter fraflytting.

  • Helse Nord med ny handlingsplan for personell, utdanning og kompetanse

    Helse Nord legger frem en ny handlingsplan for å tiltrekke flere ansatte til sykehusene i landsdelen.

    Det skriver Nordlys.

    Handlingsplanen har 20 tiltak og vil vedtas av Helse Nord-styret torsdag,

    Tiltakene er blant annet å innføre jobbgaranti for lærlinger, gjennomføre omdømmekampanjer og forbedre spesialistutdanning for leger.

    – Handlingsplanen er sentral for den pågående omstillingen i Helse Nord. De 20 tiltakene i planen skal bidra til å redusere bemanningsutfordringene i regionen, sier administrerende direktør i Helse Nord, Marit Lind, til avisen.

    Helse Nord, Marit Lind
    Foto: Mathias Sommerseth Kjellmo / NRK