Ovttastuvvan našuvnnaid váldočoahkkin dat 1994s dohkkehii borgemánu ovccát beaivvi Máilmmi eamiálbmotbeaivin. Dát beaivi čalmmustahttá ON vuosttaš eamiálbmot čoahkkima mii dollojuvvui/lei 1982s.
Máilmmis leat birrasiid 400 miljovnna álgoálbmogat, ja olusat dain vásihit beaivválaččat vealaheami.
Muittuha buriid ja heajuid
Ole Henrik Magga muitala borgemáno ovccát beaivvi juohke jagi muittuhit dan barggu maid ovttas leat čađahan ja viidát olahan máilmmiviidosaččat, muhto muittuha maiddái áššiid gos eai leat lihkostuvvan. Earenoamážit áššiin mat gusket álgoálbmogiidda geat odnege ellet hui heajos dilis, ja meastta juohke beaivve gártet gillát, sihke nealggi ja heađi.
– Dat ligge mu váimmu, go sámiid gaskkasge leamaš ja leat ain olbmot geat rahčet veahkehit álgoálbmogiid, eandalii mánáid. Mun sávan eambbosat veahkehišgoađášedje.
Olahit eiseválddiid
Čájehuvvo go ahte álgoálbmogat olahit eiseválddiid iežaset áššiiguin ja gáibádusaiguin?
– Eai eisege, eanaš stáhtain gieđahallojuvvojit áššit hui njozet. Soames riikkain máilmmis dilli ii leat bálljos rievdan buoret guvlui. Muhto lea somá oaidnit ovdáneami gaskariikkalaččat ja Ovttastuvvon Našuvnnain.
Vai eamiálbmogiid dilli máilmmis ovdánivčče, de ávžžuha Magga buohkaid ovttasráđiid veahkehit ja doarjut buot eamiálbmogiid geat fal dárbbašit veahki, ja eiseválddiin davviriikkain lea vejolašvuohta ja geatnegasvuohta veahkehit.
– Máilmmiviidosaččat lea ain nu olu stuorra heahti ja vártnuhisvuohta maid mii eat galgga vajálduhttit, Magga duođalaččat loahpaha.
Gunhild Berit Sara Buljo – Mama Sara.
Foto: Roger Manndal, NRK«Everyone can make a difference»
Kárášjohkalaš, Gunhild Berit Sara Buljo, dadjá hui buorre go Ole Henrik Magga nanne ja čielgasit dadjá sámiid sáhttit ain eanet bargat veahkehan dihte álgoálbmogiid geain lea heajos dilli.
– Sámit lea dat álbmot eamiálbmogiid gaskkas geain lea buoremus dilli, mii sáhttit olu dahkat veahkehit heađálaš álgoálbmogiid, ja mus leage dajaldat maid láven eaŋgalasgillii ovddidit; «Everyone can make a difference».
Son lea iežas organisašuvnna «Mama Sara» bokte olu jagiid rahčan veahkehit masaiálbmoga Tanzanias.
Masaia lea álgoálbmot mii ássá lulábealde Victoriaábi gaskkal Kenya ja Tanzania, Afrihkás.
– Okta mu stuorámus nieguin skuvllain lei oktii beaivái nákcet fállat mánáide liegga borramuša, go dat soitii leat áidna borramuš maid dan beaivve ožžot, muitala Gutnel Biret.
Foto: Mika Saijets / NRKEarret eará lea su organisašuvdna guovvamánus gárven mánáidskuvlla Loliondo gilážii Ngorongoros, gosa lea sadji birrasii 250 oahppái. Skuvllas lea buot maid skuvla gáibida, iešalddis dat vistti, kantuvrrat ja oahpahuslanjat.
– Állet fal heaitte!
Leatgo sámit čeahpit veahkehit earáid?
Jearaldahkii gal Gutnel Biret mieđiha sápmelaččaid čeahpi, jus fal beasaše diehtit mii ja masa dárbbašuvvo veahki, go ii han sápmelaš leat dakkár mii ii veahket.
– Állet fal heaitte, joatkibehtet fal veahkeheames álgoálbmogiid máilmmis geat leat heahtedilis, Gunhild Berit Sara Buljo loahpas, seamma go Magga sávvá ja ávžžuha.
