Sámis unnit olbmot boahkuhuvvon – ohcalit dieđuid sámegillii

• Les også saken på norsk: Lav vaksinedekning – etterlyser mer informasjon på samisk

– Mii dárbbašat olu eanet diehtojuohkima mii lea njuolgga heivehuvvon sámi álbmogii, lohká Ánne Lájla Westerfjell Kalstad.

Son lea suohkandoavttir Guovdageainnus gos dušše 65 proseantta ássiin leat guktii boahkuhuvvon koronavirusa vuostá. Dát lea 25 proseantta vuolábealde dan mii lea nášunála mihttomearri, nammalassi 90 proseantta.

Kalstad jáhkká váilevaš diehtojuohkin lea čilgehussan dasa go su suohkanis leat unnit olbmot ollásit boahkuhuvvon korona vuostá go muđuid Norggas.

Su mielas lea dál sihke váilevaš ja menddo heajos diehtojuohkin sámegillii korona birra.

– Mii diehtit ahte dákkár dilis lea álkit olahit olbmuid go sii ožžot dieđuid eatnigillii. Stuorra oassi sámiin eai máhte dárogiela seamma bures go sámegiela, deattuha Kalstad.

Lasihit diehtojuohkima sámegillii

Dearvvašvuođadirektoráhtta ja Álbmotdearvvašvuođa instituhtta (FHI) imaštit Kalstad cuiggodeami.

– Eanaš diehtojuohkingaskaoamit leat juo jorgaluvvon davvisámegillii. Julev- ja máttasámegillii ii leat gal seamma olu jorgaluvvon. Helsenorge neahttasiidduin leat masá seamma olu čállosat davvisámegillii go dárogillii ja eŋgelasgillii, lohká Dearvvašvuođa direktoráhtta ossodatdirektevra, Øyvind Gievær.

– Eanaš diehtojuohkinmateriála maid mii leat ráhkadan, filmmat, gihppagat ja nu ain, leat jorgaluvvon ieš guđet ge gielaide, maiddá sámegillii, lohká Álbmotdearvvašvuođa instituhta fágadirektevra, Frode Forland.

Son lasiha vel ahte sii dál leat ráhkadeamen eanet heivehuvvon ja eanet deaivilis diehtojuohkima koronaboahkuheami birra sámegillii. Dán sii dahket aiddo fal dan dihte go Sámis leat ain ollugat geat eai leat boahkuhuvvon.

Illá fullet boahkuid

Diet gal lea movttidahtti diehtu Guovdageainnu suohkandoaktárii. Dattetge ledje dien barggu berret álggahit árat, oaivvilda son.

Diesa ii mieđit Forland.

– Dieđusge soaitit dán barggu gártat árvvoštallat maŋŋá. Mii digaštallagođiimet goit ášši go oinniimet ahte koronanjoammun lassánišgođii Romssas ja Finnmárkkus, lohká Forland.

Sii leat gulahallan sihke Stáhtahálddašeaddjiin ja gielddaiguin, čilge son.

Guovdageainnu doavtterguovddážis muitala Håkon Isak Vars ahte ollugat eai suova sidjiide koronaboahkuid čuoggut.

– Lea han leamaš olu sáhka das movt olbmot buhcet maŋŋá go boahkuid lea ožžon.

Lars Mathis Siri lea okta dain gii ii vuos leat boahkuhuvvon.

– Mon in vuostálaste boahkuheami, muhto mus ii leat leamaš miella váldit boahkuid dál vuos, lohká son.

Siri ii jáhke ahte son rievdadivčče oainnus dán áššis jos livčče oažžut eanet dieđuid sámegillii korona ja boahkuheami birra.

– Vuorrasat sámiide gal dieđusge lea diet diehtojuohkin dehálaš, lohká Siri.