– Finnmárkkuopmodagas eai oro sámi beroštumiid doarvái bures vuhtiiváldime. Dat leat leamaš measta menddo várrogasat, eaige leat duostan hástalit daid eará lágaid ja láhkaaddi. Dat orrot dego dál álgojagiid leamaš hui várrogasat ja eai duostta čuollat nu olu sámi beali go ballet ahte dat dagaha eanet riidduid.
Nu lohká Gáldu direktevra Laila Susanne Vars, gii barggai juridihkalaš ráđđeaddin Sámedikkis ovdal go Finnmárkoláhka ja -opmodat ásahuvvojedje, Finnmárkkuopmodaga birra dan oktavuođas go Finnmárkkuopmodagas lea dán jagi ávvujahki.
Ávvuda 10 jagi
Boahtte vahkus ávvuda Finnmárkkuopmodat (FeFo) dan go logi jagi dassái válddii badjelasas eananeaiggátvuođa Finnmárkkus. Dalle válddii badjelasas buot eananopmodagaid ja areálaid mat gulle stáhtii, Statskogii, ja nu eaiggáduššáge FeFo 95 proseantta Finnmárkku fylkkas ja hálddaša maiddái stuorra oasi rittus.
Jagi ovdal, geassemánus 2005, bođii Finnmárkoláhka. Lága vuosttaš paragráfa cealká ahte lága ulbmil lea lágidit diliid nu, ahte eatnamat ja luondduvalljodagat Finnmárkku fylkkas hálddašuvvojit dássedis ja ekologalaččat suvdinnávccalaš vuogi mielde fylkka ássiide buorrin ja erenoamážit sámi kultuvrii, boazodollui, meahcásteapmái, ealáhusdoaimmaheapmái ja servodateallimii vuođusin.
Dán ollusat sávve čoavdit eanet go maid dat duohtavuođas dahká, jáhkká Vars.
– Menddo alla vuordámušat
Vars muitala ahte sápmelaččaid gaskkas lei ovdal FeFo áiggi dakkár oaidnu ahte Statskog vuogádat lei eahpevuoiggalaš, dan dihte go buot Statskog sisaboahtu manai lulás, iige boahtán finnmárkulaččaide buorrin, geaidda eatnamat gulle. Dan dihte ledje sápmelaččain hui stuora vuordámušat ahte Finnmárkoláhka galggai čoavdit dan dili ja buktit buoret suodjaleami sámi vuoigatvuođain.
– Muhto Finnmárkoláhka lea dieđus dušše okta láhka, ja leat nu olu eará lágat mat váikkuhit maid hui olu sámiide ja mat gáržžidit ovdamearkka dihte meahcásteami. Olbmuin ledje menddo alla vuordámušat, ja de beahtahalle. Dát láhka ii čoavdán visot, lohká Vars.
Duđavaš
Finnmárkolága ja Finnmárkkuopmodaga ásaheapmi lea boađusin das go sápmelaččat gáibidedje ahte sámi vuoigatvuođat eatnamiidda ja čáziide galge čielggaduvvot ja dohkkehuvvot.
Dan dihte ráđđehus nammadii Sámi vuoigatvuođalávdegotti 1984:s mii galggai čielggadit daid gažaldagaid ja buktit dárbbašlaš árvalusaid. Sámi vuoigatvuođalávdegotti barggut ja árvalusat leat leamaš vuođđun Finnmárkoláhkii ja Finnmárkkuopmodaga ásaheapmái.
Ovddeš sámediggepresideanta Egil Olli lei FeFo vuosttaš stivrajođiheaddji.
Foto: Tanja Norbye / NRKOvddeš sámediggepresideanta Egil Olli lei FeFo vuosttaš stivrajođiheaddji. Son lea duđavaš dainna maid Finnmárkkuopmodat lea logi jagis olahan.
– Mu mielas orru ulbmiliid mielde olahan. Finnmárkoláhka galgá suddjet finnmárkulaččaid vuoigatvuođaid. Finnmárkkuopmodat ásahuvvui hálddašanorgánan, ja das lea Sámedikkis golbma áirasa ja fylkkas golbma áirasa. Álbmot beassá ieš dál mearridit man láhkai hálddašit, lohká Olli.
– Ballu sámi vuoigatvuođaid ektui
Norut dutkaninstituhtta ovdanbuvttii diibmá raportta mas iske makkár doarjja Finnmárkku álbmogis lea Finnmárkkuopmodaga hálddahussii. Raportta čájehii ahte stuorra oassi finnmárkulaččain, 44 proseanta, háliidedje heaittihit FeFo.
Gáldu direktevra Laila Susanne Vars jáhkká earret eará ahte ballu sámiid nannoset vuoigatvuođain váikkuha ain.
– Mun gal jáhkán ahte lea leamaš heajos gulahallan, ahte FeFo ii leat máhttán gulahallat báikegottiiguin ja suohkaniiguin. Finnmárkkus leat historjjálaččat leamaš riiddut siseatnama ja rittu gaskkas, ja olbmuin lea ain ballu sámi vuoigatvuođaid ektui. Dien balu livččii FeFo nana diehtojuohkimiin sáhttán čilget olbmuide ahte ii leat das sáhka ahte oktage galgá bázahallat ja gillát vuoigatvuođaid hárrái.
– Mii lea dasto boahtán buorrin finnmárkulaččaide?
– Dat lea min ásahus ja mii beassat ieža leat eambbo mielde stivreme movt eatnamat hálddašuvvojit. Sisaboahtu lea maid eambbo ja eambbo boahtigoahtán báikkálaččat buorrin olbmuide. Dál oaidnit ahte Finnmárkkuopmodat addá fas ruovttoluotta báikkálaš doaimmaide, lohká Vars.
Otná Sáhka váibmosis-sáddagis radios diibmu 16.00 gulat eanet dán ášši birra.
- Loga maid:
- Loga maid:
- Loga maid:
- Loga maid:
- Loga maid:
