Hopp til innhold

Báikenammačoaggi: – Olbmot garve báikkiid main leat romis namat

Miehtá Sámi leat báikkit main leat romis dahje fasttes namat. Namain nu mo Baikajogas lei dehálaš doaibma.

Pitesamiske stedsnavn blir også synliggjort på et kunstkart som Hans Ragnar Mathisen står bak.

Hans Ragnar Mathisen lea moanaid jagi čoaggán sámi báikenamaid miehtá Sámi. Dasto son lea dáid namaid bidjan dáiddalaš kárttaide.

Foto: Idar Kintel / NRK

– Dákkár namaid nu mo Baikajohka lea váttis áibbas vissásit čilget, muhto sáhttá leat ahte báikki olbmot bidje dákkár nama vai olggobeale olbmot garvet joga. Johka sáhtii leamen buorre guollejohka dahje doppe sáhtte leat eará luondduriggodagat nu mo muorjjit, čilge Elle-Hánsa dahje Hans Ragnar Mathisen (73).

Mathisen lea eanemus dovddus go miehtá Sámi lea čoaggán sámi báikenamaid ja dasto almmuhan daid dáiddalaš kárttain. Son lea govvadáiddár, grafihkkár ja girječálli.

– Unnán jáhkán, ahte johka dal lei nuoskkiduvvon, deattuha son.

Baikajohka, Skittenelv

Baikajogas lea buhtes čáhci, ja unnán čájeha ahte namma boahtá das go johka livččii nuoskkiduvvon.

Foto: Dan Robert Larsen / NRK

Digaštallet sámi báikenamaid

Romssa suohkan lea maŋimuš jagiid áigge bidjan olu návccaid čalmmustahttit guovllu sámi báikenamaid. Olu báikkiin leat jo sámegielnamat dohkkehuvvon ja sámegielšilttat ceggejuvvon geaidnogurrii.

Gieskat lea Sámediggi dohkkehan Romssa gávpoga ja 18 gili sámegielnama. Okta báikkiin lea Baikajohka, man namma dárogillii lea Skittenelv (njuolga jorgaluvvon sámegillii; duolvajohka).

Eatnašat leat váldán sámegielnamaid bures vuostá, muhto eai buohkat.

Halvard Nilsen ja Baikajohka

Halvard Nilsen ii loga liikot iežas ruoktobáikki sámegielnammii.

Foto: Torgeir Varsi / NRK

– Dát gal lea njuolgut dušši. Dán gilis oainnat eai ása galle sápmelačča.Sii geat geat ásset dáppe eai leat dás gullan maidege ovdalgo gieskat čálligohte áviissain dán birra, lohká baikajohkalaš Halvard Nilsen (74).

Baikajohka šaddá «Bæsjelva», jus dan jorgala dárogillii. Dát ii gal váivvit idjadansaji eaiggáda guđege láhkái.

Vigdis Svelarud

Vigdis Svelarud ii gal loga váivašuvvat báikki sámegielnamain.

Foto: Torgeir Varsi / NRK

– Dáppe lahkosis lea báiki man namma lea Baikaroggi. Dalle gal in imaš jus joga namma livččii Baikajohka, lohká Svelarud ja bohkosa.

Son muitala, ahte báikki dárogielnamma maid ferte gierdat olu leaikkastallama.

– Nuoraidviesus lei moatti jagi áigi sketša mas báiki gohčoduvvui ruoŧagillii «Smutsiga floden» ja eaŋgalasgillii «Dirty River». Dalle ii oru dahkamin maidige jus dal báiki sámegillii gohčoduvvo Baikajohkan, lohká baikajohkalaš Vigdis Svelarud.

– Sáhttá leat dološ bálvvosbáiki

Gáisi giellaguovddáš ovttasráđiid Sámedikki báikenammanevvohagain leat gávdnan ja dárkkistan sámegiel báikenamaid.

Romssa kultur- ja valáštallanhoavda Lisa Hoen lohká iežas ollásit luohttit dan bargui mii lea dahkkon.

Lisa Hoen

Romssa kultur- ja valáštallanhoavda, Lisa Hoen.

Foto: Torgeir Varsi / NRK

– Sii leat válljen namaid mat leamaš dahje leat ain geavahusas, eaige leat jorgaluvvon. Sámedikki báikenammanevvohat lea válljen doalahit namaid maiddái maŋŋágo dat leat leamaš gulaskuddamis. Danne navddán Sámediggi lea dárkkistan namaid, lohká Hoen.

Elle-Hánsa lohká, ahte Baikajohka nammii sáhttá leat vel nubbi čilgehus.

– Bajimus oasis dán vákkis lea namma Bávatvággi. Dát sáhttá lea oanádus Bálvalusvákkis dahje Bálvvusvákkis. Dat máksá dan, ahte guovlu lea geavahuvvon sámi dološ oskkus. Dasto soitet bidjan diekkár «bahánama» dan ovddeš bassiguvlui, muhto dát lea dušše mu teoriija, deattuha Elle-Hánsa.

Son čilge, ahte ovtta báikkis sáhttet leat máŋga nama ja ahte namma fas rievdá áiggi mielde.

Korte nyheter

  • Fosen-rettssaken: Ba om frifinnelse

    I sin avsluttende prosedyre i rettssaken mot Fosen-aksjonistene i Oslo tingrett mandag, la aksjonistenes forsvarer Olaf Halvorsen Rønning ned påstand om at de 13 tiltalte i saken frifinnes.

    I sin prosedyre viste han blant annet til at de tiltalte handlet slik de gjorde fordi de opplevde at det i denne saken ikke fantes alternative ytringsformer for å få sentrale myndigheter til å erkjenne at det pågikk et menneskerettighetsbrudd i Norge, og få myndighetene til å følge opp en enstemmig dom fra Høyesterett.

    – Etter vårt syn er disse handlingene de har foretatt, rettmessige i lys av den retten de har etter Grunnloven og EMK til å ytre seg i fred, sier Rønning.

    Han trakk også fram at folk som har engasjert seg i saken hadde skrevet kronikker, arrangert lovlige demonstrasjoner, holdt appeller og skrevet leserinnlegg.

    Likevel hadde ikke regjeringen fått på plass en løsning som fikk menneskerettighetsbruddet til å opphøre.

    Aktoratet la fram påstand om at Fosen-aksjonistene bør straffes med bøter på 6000 kroner hver, eller fengsel i seks dager.

    12. april forkynnes dommen til de tiltalte.

  • 13 kunstnere fra Nordland får Statens kunstnerstipend

    12.000 kunstnere i alderen 20-80 år søkte om å motta Statens kunstnerstipend. Av dem har 13 fra Nordland fått det gjeve stipendet:

    Kristine Larmo

    Lasse Marhaug (bildet)

    Fredrik Tjærandsen

    Markus Johnsen Thonhaugen:

    Astrid Felicia Ardagh

    Thoralf Fagertun Karoline

    Una Moen

    Marianne Lauritsen

    Truls Krane Meby

    Cathinka Mæhlum

    Pernille Øiesvold Øien

    Marie Kristine Skogvang-Stork

    Mia Tian Stenbro

    Utvalgsleder i Statens kunstnerstipend, Arnfinn Bjerkestrand, forteller at det var hard konkurranse for å motta stipend.

    – Vi har 120 representantar i 23 komitear som har vurdert søknadene. De har gjort tøffe prioriteringer og svært mange kvalifiserte søkerere får avslag.

    Lasse Marhaug
    Foto: Presse