Nu muitala Romssa Universitehta stipendiahta Ketil Lenert Hansen.
- Sápmelaš vealahuvvo čearddalaččat, nu garrasit ahte dat čuohčá olbmo dearvvašvuhtii, čájeha dat ođđa dearvvašvuođa guorahallan, lohká son.
Stuorra guorahallan
Sullii 12.200 olbmo, 36 ja 79 jagi gaskka, golmma davimus filkkas, leat leamaš mielde dán guorahallamis.
Guorhallama váldoulbmil lea leamaš iskat leat go čearddalaš earálagánvuođat givssidemiiguin ja vealahemiiguin maid olbmot vásihit. Dán oktavuođas lei maid deahálaš oažžut ovdan makkár vejolaš váikkuhusat das leat dearvvašvuhtii.
Ketil Hansen muitala ahte sii, geain lea nannoseammos sámi identitehta, givssiduvvojit eanemusat.
Juohke goalmmát gillán
36 prosenta sin gaskkas leat vealahuvvon čearddalaččat ja 37 proseantta gis leat vásihan givssideami.
Go bidjá oktii loguid, de lea juohke nubbi sápmelaš givssiduvvon. Dat lea Ketil Lenert Hansen mielas hirpmustahtti alla lohku.
Sii geat leat leamaš mielde guorahallamis, leat givssiduvvon dávjjimusat skuvllain ja internáhtain mat ledje ásahuvvon dáruiduhttima várás.
Gillán maŋmuš jagi
Sii leat maid iskan leat go olbmot vásihan givssideami maŋimuš jagi. Maiddái dalle leat sápmealaččat olgguštuvvon eambbo go dážat, erenoamážit iežaset lagasguovllus.
Dážat geat leat givssiduvvon, leat gis vásihan dán bargosajis. Hansen ballá vealaheami ja givssideami čuohcat dearvvašvuhttii, erenoamážit psykologálaččat.
Iskkadeapmi čájeha ahte daid gaskkas geat givssiduvvojit, lea viđa geardde fuonit dearvvašvuohta go earáin.
Guorahallan čájeha maid ahte sápmelaččat geat ásset giellahálddašanguovllu olggobealde, vásihit eambbo givssidemiid ja vealahemiid go sápmelaččat geat ásset giellahálddašanguovllu siskkabealde. Hansen ii dieđe siva dasa, muhto jáhkká ahte giellahálddašanguovllus lea buoret sámi fálaldagat go eará sajis.
- Hirpmástuhtti dieđut
Romssa universitehta Sámi dutkamiid guovddáža ossodatjođiheaddji, Ragnhild Vassvik Kalstad, lohká dát oassi iskkadeamis lea eanemus hirpmustahtti.
Su mielas lea buorre go dál leat dutkanraporttat mat duođaštit vealaheami ja givssideami, ja ahte eai šat dárbbaš dušše árvádallat.