Renteauken i september var ikkje akkurat med på å lysne framtidsutsiktene for byggmeister Stian Stenseth og hans 17 tilsette i firmaet Tre Tommer i Rakkestad.
NRK møter dei medan dei rehabiliterer eit hus opp mot nye energikrav.
Det har vorte fleire slike oppdrag den siste tida.
– Det er stille og roleg på nybyggmarknaden, for å seie det sånn. Nybustadbygginga har nesten stoppa opp.
Stenseth fortel at høge straumprisar, renteaukar og auka levekostnader generelt har gjort at folk i større grad vel å bruke pengar på den bustaden dei bur i framfor å byggje nytt.
– Vi får fleire og fleire førespurnader om rehabilitering, eller på det vi held på med her, som er energirehabilitering.
Han sit også i styret i Byggmesterforbundet og har god innsikt i marknaden. Han fortel at mange, til liks med han, driv meir med rehabilitering for å ha til smør på brødskiva.
Dette huset blir rehabilitert for å møte nye energikrav.
Foto: Stein Ove Korneliussen/NRKRegionsleiaren i Byggmesterforbundet for Sør-Noreg heiter Frank Pedersen. Han meiner at stagnasjonen ikkje berre kjem av renter og kostnader.
– Noreg har dei siste sju–åtte åra år hatt eit einsidig fokus på fortetting i tettstadene og då gjerne i høghus. Resultatet ser vi i dag. Det finst ikkje nok einebustadtomter i store delar av landet, sjølv om marknaden spør etter det.
Frank Pedersen i Byggmesterforbundet meiner politikarane har ein stor del av skulda.
Foto: Stein Ove Korneliussen/NRKOppmoda til å halde oppe aktiviteten
I slutten av november i fjor, sende Byggenæringens Landsforening eit brev til alle kommunestyra i landet. Der var hovudbodskapen:
«Ikkje utsett planlagde investeringar. Det er viktig å bidra til å oppretthalde aktivitet og sikre arbeidsplassar i ei utfordrande tid for Noreg».
Administrerande direktør Nina Solli seier til NRK at det ser ut til å ha gitt minimalt med effekt. Samtidig gir ho uttrykk for forståing:
– Vi har prøvd det vi kan, men politikarane sit og ser på budsjettet for i år. Det er klart det er auka kostnader og bekymring for auka renter der òg.
Men så understrekar ho:
– Prosjekt som blir stoppa, kan bli dyrare.
Stoppar store investeringar i Sarpsborg
I Sarpsborg har Høgre vunne kampen om ordførarplassen. Den påtroppande ordføraren varslar tøffe økonomiske tak i kommunen dei neste fire åra.
Kommunen har i dag to store byggjeprosjekt gåande:
Det kan bli dei siste store investeringane i nybygg kommunen gjer dei neste fire åra. Kommunedirektør Turid Stubø Johnsen seier at det er lite aktuelt å ta opp lån til store investeringar i dag.
– Med lånefinansiering aukar rentekostnadene. Dei et av den same kaka som skal gå til drift av skule og sjukeheimar.
Turid Stubø Johnsen, kommunedirektør i Sarpsborg, trur ikkje det er realistisk med store investeringar i kommunen dei neste åra.
Foto: Ingrid Mathilde Langvik/NRKHo trur at vi framover generelt vil sjå ein lågare aktivitet enn det vi har vore vande til dei siste 10–15 åra.
– Rommet for investeringar i kommunen er svært lite, om det i det heile er der dei kommande åra, seier ho.
Permitteringar
Så langt i år har byggjebransjen sendt ut 400 prosent fleire permisjonsvarsel samanlikna med same periode i fjor.
Hos Tre Tommer i Rakkestad har dei førebels nok jobbar som ventar. Dei har derfor unngått å sende ut permisjonsvarslar. Men Stenseth kjenner på ansvaret:
– Det er klart eg kjenner presset. Vi har 17 tilsette og dei skal ha jobb også dei neste åra.
