Fylkesgrensa lagar trøbbel for sauebønder

For å ha ei frisk og god sauestamme, kjøper bonde Jan Briskeby kvart år nye avlsdyr. Det er bra å få inn nytt blod i flokken.

Briskeby driv gardsbruk i Lunner, rett ved grensa til Gran kommune. Det har alltid vore eit godt samarbeid mellom sauebøndene på Hadeland.

– Gjennom Hadeland sau og geit har me hatt felles kåring av vêrlam og handla hanndyr av kvarandre over kommunegrensene, seier Briskeby.

Det er det no slutt på etter at kommunane vart splitta i samband med fylkesreforma 2020. Jevnaker og Lunner hamna i Viken, mens Gran vart ein del av Innlandet.

Må køyre fleire mil

Fylkesgrensa går berre nokre hundre meter frå gardsbruket til Jan Briskeby. Men skal ein flytte hanndyr av sau mellom fylke, må ein ha både eigenmelding og veterinærattest.

Avdelingssjef Astri Ham i Mattilsynet fortel at det er fleire kriterium som må oppfyllast hjå avsendar og mottakar av vêrar. Mellom anna må det takast blodprøver.

– Det er ein stor arbeidsoperasjon og kostar pengar. Så det er vel eigentleg heilt uaktuelt, svarar lunnerbonden.

– Det er enklare å køyre nokre mil for å hente vêr, enn den papirmølla og det arbeidet det blir å dra over til naboen, forklarar Briskeby.

No har det vorte lange køyreturar rundt i heimfylket Viken for å handle avlsdyr. Sju mil til Vikersund, åtte til Krøderen og femten mil til Nesbyen. Før kunne han handle i nabobygda.

• Viken-oppløysing: Vedum opnar lommeboka

Må halde kontroll på sjukdommar

Astri Ham i Mattilsynet forstår at lovverket kan opplevast som tungvint. Ho understrekar at det ikkje er laga for å gjera det vanskeleg for seljar og kjøpar, men for å halde kontroll med smittsame sjukdommar. I mange tilfelle kan det vera smittevernmessig sikrare å hente hanndyr frå ein besetning langt unna enn frå nærområdet.

– Fotròte og mædi er omfattande sjukdommar. Dei kjem snikande, og eit dyr kan vera smittsam i mange år før ein ser symptom, seier ho.

• Reddet sauer med ris: – Han gjorde alt riktig

Hadelandsbonden er også redd for å få sjukdom på sine sauer. Han meiner at det er større risiko for smitte når ein hentar dyr frå eit område som ligg langt unna, sjølv om det høyrer til same fylke.

– Trur du ikkje det er tryggare å hente ein ver frå Nesbyen enn frå Gran?

– Nei, det trur eg ikkje! Me bønder er vant til å bruke sunn fornuft. Dette er ikkje det, seier Briskeby.

Kan beite på tvers av fylkesgrensa

Etter lamminga om våren har saueflokken vokse til 800–900 dyr. Dei beiter i utmarka saman med tusenvis av sau frå både Innlandet og Viken, på tvers av fylkesgrensa. Då er det andre lover som gjeld.

– På utmarksbeite viser det seg at smitterisikoen er mykje mindre, så det er lov innanfor same småferegion, forklarar Astri Ham i Mattilsynet.

Briskeby slit med å sjå logikken.

– At dyra beiter saman og blir sanka saman, medan me kan ikkje kjøpe avlsdyr av kvarandre, det er ikkje logisk, seier han oppgitt.