NRK.no - Fylkesleksikon

2. verdskrig i Sogndal

I 1938 la dei tyske krigsskipa "Köln" og "Königsberg" seg for anker i Fjærlandsfjorden ved Mundal.

Publisert 08.05.2003 15:23. Oppdatert 10.03.2006 14:51.

Etter krigsutbrotet i april 1940 søkte det svenske lasteskipet "Balboa" dekning tett opp under berga ved Mosehamaren i Fjærlandsfjorden. Skipet kom frå Argentina med sukker. Skipet låg i Fjærland i fleire veker før det torde å gå vidare til Sverige.

Helgheim under krigen

Nytta som mobiliseringsstad for norske styrkar, seinare kaserne for tyskarane, losji for evkuerte born, og etter krigen vart Helgheim ein kort periode nytta som samlingsstad for dei ein mistenkte for samarbeid med tyskarane.

Fly gøymde bort i Sogndal

Under krigsutbrotet 9. april 1940 vart den norske marinen sine sjøfly ved
stasjonen på Flatøy ved Bergen evakuerte i to grupper. Den eine vart stasjonert i Hardanger, og den andre i Sogn med Balestrand som hovudbase (sjå: Bombinga i Esefjorden). Sognefjord flygruppe hadde i desse første krigsdagane også provisoriske stasjonar i Eivindvik og Sogndal.

Krigs-kraft frå Årøy

Under krigen la tyskarane planar om å byggje ut kraftverk i Årøyelva for å forsyne m.a. gruvene i Kinsedal - sjå: Årøy-krafta til glede og besvær. Anortositt frå Kinsedal skulle verte råstoff til det kjempestore aluminumverket som okkupantane bygde i Årdal - sjå: Tyskarane satsar på Årdal.

Våpenlager i Festingedalen

I Festingedalen ved Kaupanger var det lagringsplass for våpen under 2. verdskrig. Her låg ein fråflytt husmannsplass, og våpna kom med frakteskøyter ute frå Sogne-kysten. På fjellet over Aspikastrondi ved Lustrafjorden låg ei hytte der fleire Milorg-folk låg i dekning. Denne gruppa låg under kommando frå hovudstyrken i Sogndalsdalen - sjå nedanfor:

Milorg-basen i Sogndalsdalen

Då løytnant Ragnar Ulstein frå Kompani Linge hausten 1944 vart landsett saman med Harald Svindseth på øya Domben i Florø hadde han som oppgåve i organisere motstandsgrupper for Milorg i heile Sogn og Fjordane i løpet av nokre få månader. Sjølv tok Ulstein ansvaret for Sogn, der han bygde opp organisasjonen under kodenamnet "Siskin".

Adolf Hitler vitja Sogn

Adolf Hitler (1889-1945) vitja aldri Noreg offisielt, men den 12. april 1934 vitja han Sogn ombord i det tyske krigsskipet "Deutschland".

Falne og omkomne frå Sogndal

Folk frå Sogndal i tysk fangenskap

SE OGSÅ

Slaget i Sildagapet i 1810

Den 23. juli 1810 gjekk to engelske krigsskip til åtak på ei lita, norsk flåteavdeling ved øya Silda sør for Stad og tok det norske mannskapet til fange. Dagen før hadde engelskmennene herja i Ervik-bygda på Stad. Kvifor gjekk den mektige engelske marinen til åtak på skrøpelege, norske kanonjollar i Ytre Nordfjord?

Då fiskedampskipa stakk til havs

Då den første dampdrivne fiskebåten, ”Activ”, gjekk ut frå Ålesund i 1885, innvarsla det ein ny epoke for norske fiskeri: Havfisket. Dei store skipa gjorde det mogeleg å utnytte fiskeressurane langt til havs. Kring 1910 hadde Sogn og Fjordane 20 slike store fiskedampskip. Fleire av dei vart brukte i aktivt fiske heilt fram på 1960-talet.

Få nazistar i Sogn og Fjordane

Ingen fylke i landet hadde så få medlemmer av Quislings Nasjonal Samling som Sogn og Fjordane. Berre 396 fjordingar og sogningar var medlemmer i NS under 2. verdskrig, og mange av desse var innflyttarar og unge jenter som hadde kontakt med tyskarane. Fleire kystkommunar var så godt som frie for NS-folk.