Vil la nordmenn bygge hus utan skorstein

Forslaget om å fjerne kravet om skorstein i nye hus kjem på same tid som straumprisen når nye toppar, sprengkulda varslar nye besøk og vinterstormen har tatt straumforsyninga fleire stader. Bak ideen står Direktoratet for byggkvalitet.

Elisabeth Aarsæther er øvste leiar for eit anna direktorat: Direktoratet for samfunnstryggleik og beredskap (DSB). Ho meiner skorstein og vedfyring er viktig for eigenberedskapen.

– Folk må kunna halda varmen dersom det skulle skje ei eller anna naturhending eller ei anna stor hending, seier Aarsæther.

Det var nettopp det som skjedde i november. Då fekk Anders Berg Stensrud i Hedalen i Valdres vinterstormen tett innpå kroppen. Naturkreftene tok skogen, og sopte med seg straumlinjer og stolpar. Nesten sju dagar tok det før straumen var tilbake.

– At vi hadde omn og vedfyring var det einaste som gjorde at vi kunne vera her. Det var kuldegrader, og utan omnen hadde vi ikkje hatt varme, og ikkje kunne vi laga mat. Det hadde blitt kaldt i huset, og då ville vatnet ha fryst, så vedfyringa heldt liv i alt, seier Berg Stensrud til NRK.

Forslag om å droppe krav

Likevel ligg det eit forslag ute om å droppe kravet om skorstein i nye hus.

Avdelingsdirektør Christine Molland Karlsen i Direktoratet for byggkvalitet grunngir forslaget slik:

– Noko av bakgrunnen for forslaget, er at vi heile tida leitar etter forenkling av byggereglane. Og også at ikkje byggekostnadane skal auke, seier ho til NRK.

Vedomn og peis er langt meir enn kos og hygge. Vedfyring er viktig når straumbrotet er eit faktum. Trebarnsmor Benedicte Joten, også ho frå Hedalen, er usikker på korleis dei hadde klart seg utan vedomn då stormen tok straumen.

– Eg trur ikkje det hadde gått så frykteleg bra, i alle fall ikkje i starten, for vi var jo stengt ute frå omverda med tanke på at vegen var stengd. Og vi hadde ikkje aggregat. Vi hadde på ein måte ingenting, så vi var heilt avhengige av å ha ein vedomn for å fyre, seier ho.

– For kaldt til ikkje å fyre

Ho har liten sans for forslaget om å fjerne krav om skorstein i nye hus.

– Det synest eg ikkje høyrest fornuftig ut, rett og slett. Vi bur trass alt i Noreg, og i ni av tolv månader er det for kaldt til ikkje å ha fyring av noko slag, seier ho.

Ho får full støtte av Elisabeth Aarsæther i Direktoratet for samfunnstryggleik og beredskap:

– Vi er i Noreg. Det er kaldt no i desember. Dersom straumen skulle bli borte i lang tid og ein ikkje har alternativ oppvarmingskjelde, så er vi redde for at det set eigenberedskapsnivået i befolkninga litt tilbake.

– Det er eit poeng, saman med mange andre poeng, som gjer at vi tar ei totalvurdering, seier Christine Molland Karlsen i Direktoratet for byggkvalitet.

Viktig eigenberedskap

I DSB understrekar dei ordet eigenberedskap – ei førstehjelp i huset når noko alvorleg skjer.

– Ein kan ikkje berre ringe til naudnummera om noko skulle skje. Vi ser det i pandemien at vi treng mange helsearbeidarar for dei som verkeleg er sjuke. Om det skulle vera ei anna type krise der du kanskje treng hjelp, kan du nok vente litt med den hjelpa dersom du kan klare deg ei stund åleine, seier toppsjefen i Direktoratet for samfunnstryggleik og beredskap, Elisabeth Aarsæther.

Og legg til:

– Då må du ha vatn, du må ha mat, og du må ha varme, slår ho fast.

Bestemor utan veg, nett og straum

Alt dette var godt å ha for Anders Berg Stensrud i Hedal då stormen herja og straumen blei borte nesten ei heil veke.

– Bestemora mi mista både straumen, vatnet, dekninga og alt. Og i tillegg blei vegen til garden sperra av nokre hundre tre. Det tok eit par dagar før vi fekk opna den, så ho måtte ha evakuert om ho ikkje hadde vedfyring. Då hadde helikopter vore einaste løysing for å ta seg ned til henne, seier Anders Berg Stenrud.

Hendelsar som dette gjer Elisabeth Aarsæther krystallklar når ho åtvarar mot å fjerne krav om skorstein i nye hus.

– Direktoratet for samfunnssikkerhet og beredskap si oppgåve er å sørge for at eigenberedkapsnivået i befolkninga aukar. Dermed må vi sei frå når vi ser at det er ting som kan verke i motsett retning.