Helsedirektoratet går bort ifrå eigne råd: – Ikkje naudsynt å sjekke helsa til alle nye asylsøkarar.

– Me trur ikkje det vil vera ein riktig bruk av ressursane vore samla, å kartleggja den psykiske helsa til alle asylsøkarar som kjem, seier helsedirektør Bjørn Guldvog.

• LES OGSÅ: Slår alarm om den psykiske helsen i Vestleiren

Men i ein rapport som blei sendt til Helse- og omsorgsdepartementet i fjor, var tonen frå Helsedirektoratet annleis. Der gjekk det nemleg fram at manglande helsesjekk av asylsøkarar når dei kjem til landet blant anna kan føre til at:

• Søkaren utgjer ein fare for seg sjølv og andre
• Søkaren ikkje får naudsynt oppfølging og tilrettelegging under asylprosessen
• UDI, mottaka og helsetenestene bruker unødvendig mykje ressursar fordi relevante opplysningar kjem seint i asylprosessen

Derfor foreslo Helsedirektoratet saman med Utlendingsdirektoratet å innføra førstegongshelseundersøking tidleg, for å avdekka fysiske og psykiske helseproblem.

• LES OGSÅ: – For lite fokus på flyktningers psykiske helse

– Feil å sjekke alle

Det kom nesten 20.000 fleire flyktningar i fjor enn året før, og det er venta endå fleire i år, seier Guldvog.

– Det er ikkje alle som får bli i landet, ein del vil jo bli returnerte. Dermed blir det feil å bruke ressursar på helsesjekk av alle i ein tidleg fase, seier han.

Helsedirektoratet har drøfta spørsmålet om helsesjekk av nye asylsøkarar med Nasjonalt råd for prioritering i helse- og omsorgstenestene, opplyser Guldvog.

• LES OGSÅ: Smittefare er kommunenes største flyktning-utfordring

Direktoratet rår heller kommunane å tilby helseundersøking innan tre månadar, og det kan vera grunn til å vente i dei tre månadane, seier helsedirektøren.

– Mange av dei som har problem vil klare å ordne opp i dette sjølve innan den tid, meiner han.

– Dessutan har alle asylsøkarar rett til å søka helsehjelp på lik linje som alle andre, presiserer han.

– Ein humanitær skandale

Menneskerettsutvalet i Psykologforeininga seier Helsedirektoratet både skaper forvirring og slår seg sjølv på munnen.

– Dette er ein humanitær skandale, seier psykolog Karl Eldar Evang.

Mange asylsøkarar som kjem til Noreg har vore utsette for krig og alvorlege overgrep, seier Evang. Han meiner Helsedirektoratet veit veldig godt at det er viktig å plukke opp dei som har behov for hjelp ganske tidleg.

– Trippeldrapet i Årdal, der ein asylsøkar tok livet av tre personar på Valdressekspressen i 2013, er eit av fleire eksempel på kvifor det er viktig med snarleg helsesjekk av nye asylsøkarar, seier han.

• LES OGSÅ: «Noen har kapret bussen og drept mange»
• LES OGSÅ: Skuffa over UDI i asylpolitikken

Evang meiner at mange traumatiserte asylsøkarar og flyktningar får hjelp altfor seint i Noreg.

– Det tar i gjennomsnitt elleve år før menneske som har opplevd alvorlege krigshandlingar kjem i behandling, seier han, og viser til ei studie gjennomført av psykolog Sverre Varvin.