Hever renta for første gong på 11 år

ESB hever styringsrenta med 0,5 prosentpoeng.

Opphavleg var det venta et ESB ville auke renta med 0,25 prosentpoeng.

– Det verkar fornuftig. Det er det same som andre vestlege sentralbankar har gjort. Det er så høg inflasjon i EU, at det verkar riktig, seier Ola Grytten.

Han er professor ved Institutt for samfunnsøkonomi ved Noregs handelshøgskole.

– Nødvendig for å få ned inflasjonen

Koronapandemien og krigen i Ukraina har ført til høgare priser på energi og andre varer internasjonalt.

Sentralbankane ønskjer seg låg og stabil prisvekst, men no er den veldig høg både i utlandet og her heime. Det er dette ESB prøver å bremse ved å heve styringsrenta i dag.

Sentralbankane i USA og Noreg sette opp styringsrenta i juni.

– Det er nødvendig å få inflasjonen ned, sa den amerikanske sentralbanksjefen Jerome Powell i juni.

Inflasjon betyr vedvarande prisvekst.

I juni varsla SSB at Noreg har den høgste prisveksten sidan 1988. På eitt år hadde prisane steget med 5,7 prosent – langt over Noregs Banks mål om 2 prosent prisstigning over tid.

– Slik vi no vurderer utsiktene og risikobildet, vil styringsrenta mest sannsynleg bli sett vidare opp til 1,5 prosent i august, sa sentralbanksjef Ida Wolden Bache i juni.

Når den europeiske sentralbanken no gjer det same rammar det 19 land i eurosona.

Konsekvensar for Noreg

Den europeiske sentralbanken sitt grep vil setje ytterlegare press på Noregs Bank om å gjere det same, fortel Ola Grytten.

– Noreg har allereie heva renta, men EU markerer at renta skal enda høgare opp, og då må nok Noregs Bank følgje etter, seier Grytten.

– Viss Noregs Bank skal halde ei lågare rente enn andre vil vi ha høgare inflasjon og ei svekka krone, og det kan vi ikkje ha, utdjupar NHH-professoren.

Rammar land med mykje gjeld

ESB står overfor ein vanskeleg balansegang – ei rask opptrapping av rentenivået kan dempe prisveksten, men det kan og bidra til å føre til negativ økonomisk utvikling, såkalla resesjon.

– Når rentene stig blir det mindre lukrativt å investere og låne pengar og meir lukrativt å spare. Det kan bety at økonomien blir avkjøla, at den økonomiske veksten minkar og at den kanskje og blir negativ, seier Grytten.

Det er også venta ei renteauke frå ESB i september. Ikkje alle landa i EU toler dette like godt.

Høgare rente gjer det enda vanskelegare å betene lån for land med mykje gjeld, som Italia, Hellas og Spania.

– Det er ein av årsakene til at ESB har vore så seine med å heve renta, seier Grytten.

Ein ventar også at ESB kjem med ytterlegare tiltak for å beskytte økonomiane i desse landa, skriv nyheitsbyrået Reuters.

Grytten påpeikar at styringsrenta til ESB frå i dag av berre er på null prosent. Dei siste åtte åra har den vore negativ.

– Styringsrenta til ESB er veldig låg. Dei har allereie vist ganske mykje omsyn til dei gjeldstyngde landa i EU. Nokon vil og seie at ESB har vist dei for mykje omsyn, seier NHH-professoren.