Ber om å lov til å sleppe ut farlege gassar igjen

– Det er sterkt beklageleg. Men dersom vi har valet mellom litt høgare utslepp i ein periode, eller at alle bussar og lastebilar sluttar å køyre, så trur eg vi må velje det første.

Det seier direktør i NHO Transport, Jon H. Stordrange til NRK.

No har dei, saman med andre i bransjen, tatt kontakt med Statens vegvesen, der dei ber om lov til å fikse dieselmotorane til å klare seg utan tilsettingsstoffet Adblue.

Adblue omdannar skadeleg nitrogenoksid (NOx) frå dieseleksosen til harmlaus nitrogen og damp.

Dei er sterkt uroa for at ein mogleg mangel på Adblue, og at det saman med den kraftige auken i pumpeprisane på diesel, vil få store konsekvensar.

Fryktar konkursar

– Våre medlemer er veldig redde for kva som kan skje. Vi fryktar at det kan føre til konkursar både på buss- og lastebilsida, seier Jon H. Stordrange.

Alle moderne bussar, lastebilar, landbruksmaskiner og anleggsmaskiner køyrer no etter den såkalla Euro 6-standarden, som blant anna krev nær nullutslepp frå dieselmotorar.

Totalt reknar ein med om lag 28 millionar maskiner og køyretøy i Europa som brukar Adblue for å reinse diesel.

Dersom dei skal kutte dieselreinsinga, så må alle køyretøya inn på verkstad og motorane omprogrammerast.

Solid prisauke

Transportbransjen fryktar at krigen i Ukraina vil føre til mangel på Adblue, sidan russisk naturgass er råstoff i produksjonen.

– Men skulle det bli heilt prekært, så kan vi løyse det med at ein koplar ut adblue-funksjonen på bussar og lastebilar, seier Stordrange i NHO.

Alt i september i fjor auka Yara og andre europeiske produsentar prisane på Adblue, på grunn av prisveksten på naturgass.

No nærmar situasjonen seg kritisk, meiner bransjen, og hevdar at i verste fall må bussar, lastebilar og personbilar med moderne dieselmotorar parkerast.

– Det vil få enorme konsekvensar for samfunnet, meiner Stordrange i NHO.

Hittil har dei største problema dukka opp i Finland, der nær all Adblue-stoffet er produsert med russisk urea.

Det er dei alt byrja å merke på grunn av handelsboikotten av Russland.

– Vi jobbar for tida med ulike løysingar. Vi har ein god dialog med innanlandske produsenter, seier Axel Hagelstam i den finske beredskapsetaten til Hovudstadsbladet.

– Dårleg idé

Den største produsenten av Adblue i Europa er norske Yara. Dei har i dag fire Adblue-fabrikkar og nær 50 prosent av marknaden.

Dei forstår at transportnæringa no tek høgde for krisetilstandar, men avviser totalt at det å skulle slå av miljøreinsinga, er ei god løysing.

– Vi tenker at det er ein skikkeleg dårleg idé.

Det seier Torben Skyum-Jensen, som er kommersiell direktør for Yara i Norden.

– Det blir i ein eller annan grad ein teoretisk diskusjon om å løyse eit problem som ikkje er eit problem, ikkje enno i alle fall, seier Skyum-Jensen.

Yara peikar på at russisk urea utgjer 5 prosent av behovet i produksjonen av det miljøvenlege stoffet Adblue. Skulle det bli krise, så må ein leite etter andre løysingar, meiner dei.

– Vi vil i så fall gå 15 år eller meir tilbake når det gjeld luftkvalitet, særleg i byane, slår Skyum-Jensen fast.

Han seier også at det per dags dato ikkje er nokon generell mangel på Adblue i Europa, og dermed ingen grunn til å lette på miljøkrava.

Jobbar med kriseplan

Sigve Jarl Aasebø er seniorrådgivar i Statens vegvesen.

Han stadfestar til NRK at dei har fått førespurnader om moglegheita for å endre bilar, slik at dei køyre utan Adblue og med høgare utslepp av NOx.

– Vi arbeider derfor med ein plan for å halde oppe samfunnskritiske transportar dersom verknadene til krigen skulle eskalere og dette skulle føre til ein framtidig mangel.

Han fortel at dei alt har hatt møte med Yara om dette.

– Det er ingen signal om at det skal skje, men vi ønskjer å ha ein plan om uhellet skulle hende, seier Aasebø.

Sigurd E. Jørgensen jobbar med samfunnskontakt i Yara. Han meiner det er heilt urealistisk at transportbransjen skal få gehør for forslaget dei no har kome med.

Han peikar på at samtlege moderne dieselkøyretøy då må på verkstad for å kople ut miljøfunksjonen.

– Dersom ein skulle lukkast med det reint praktisk, kven skal då få tannkremen tilbake på tuba? undrar Jørgensen.