Martin får ikkje lån – flytter halve landet over for å starte fiskarkarriere

Sidan han var 16 år har Martin Leon Værø (25) arbeidd på havet. No ynskjer han å satse større enn nokon sinne – han vil starte opp med ein ny båt.

Men for å få det til må han flytte 700 kilometer frå heimen sin. I Finnmark, på dørstokken til Barentshavet, finn han nemleg gunstige nok lånevilkår.

– Her heime kostar det såpass mykje, seier 25-åringen frå Meløy i Nordland.

Det var Fiskeribladet som først omtalte saka.

Dyrt å etablere seg

Værø meiner at dei i Nordland er for dårlege til å satse på fiskarar som har lyst til å prøve seg i yrket før dei bestemmer seg for om dette er noko dei vil drive med eller ikkje.

– Bankane her satsar ikkje på unge fiskarar. Dei skal ha 40 prosent eigenkapital på eit lån til båt, seier Værø.

– Dei kunne ha tilrettelagt betre for ungdommar. Eg snakkar ikkje berre for meg sjølv, men kjenner fleire som har lyst til å kjøpe båt. Det er vanskeleg når dei krev så mykje i starten. Det er jo då ein skal finne ut om ein likar det og om det er mogleg å tene pengar, seier han.

So no flytter Værø til Lebesby kommune i Finnmark, 700 kilometer unna.

– Det er mykje lettare å få seg lån og båt der oppe. Og så ligg matfatet like ved. Ein må tørre å satse litt for å sjå kvar det bér, men eg trur kjem til å trivast der, seier 25-åringen.

• Les også: Einar sa opp jobben, satsa alt og tapte på tildeling av kvote for unge fiskarar

– Samarbeid er alfa og omega

Leiar av Noregs Fiskarlag, Kjell Ingebrigtsen, seier at dei med kapital er nøydde til å halde auga opne for unge menneskje med potensial. Han peikar mellom anna på Innovasjon Noreg som ein aktør som kunne vore til meir hjelp.

– Om vi fekk dei med på å ta ein større del av ansvaret, ville det heilt klart bidrege til å skaffe kapital.

– Og fekk vi ei slik ordning, ville vi kunne retta den mot ei bestemt aldersgruppe, seier Ingebrigtsen.

• Les også: Magne gir opp rekefisket i sommar: – Kjedeleg å jobbe 100 timar i veka og ikkje tene ei krone

Gjer det dei kan

Tidlegare har NRK skrive om vesterålkommunen Andøy som delte ut avdragsfrie lån på ti millionar over to år. Målet der var å trekke fleire unge inn i fiskerinæringa. Å få unge til å satse på næringa er stadig i fokus, også hjå Innovasjon Noreg.

Dei går ofte saman med bankar og eigenkapital for å redusere noko av risikoen for dei som ynskjer å starte opp.

– Vi prøvar jo å hjelpe alt vi kan innanfor dei føringane og reglane vi ligg under, seier direktør i Innovasjon Noreg Nordland, Monica Ahyee.

Ho fortel at det gjennom Innovasjon Noreg er like vilkår uansett kvar i landet ein er, men at nokre fylke gjev ekstra midlar til visse næringar.

– På slutten av dagen er det jo skattebetalarane sine pengar vi forvaltar. Vi prøvar jo å strekke oss langt, men av og til går det berre ikkje, for vi må jo også ta vare på dei pengane, seier Ahyee.

• Les også: – Eventyrlige inntekter for unge fiskere i vinter