Er du interessert i vinyl? Då er du ikkje åleine lenger!

Artikkelen er delvis anonymisert etter publisering.

– Her er den. Denne plata har eg høyrt mykje på.

15 år gamle Karina sit på jenteromsgolvet på Sunnmøre. Ho har akkurat drege ut ein Nirvana-LP frå hylla.

Albumet kom ut i 1994, men hennar utgåve er ei nypressing. Gjeven ut i 2009. «Nirvana, MTV Unplugged in New York», står det på coveret.

Vinylplata glir enkelt ut av coveret, innercoveret blir tatt forsiktig, men raskt av – dette har ho gjort før. Eit kjapt blikk på LP-en, før plata roleg blir plassert på ein elektronisk platespelar – ei julegåve i 2011.

15-åringen går for andresporet, «Come as You Are».

Stiften glir rolig ned. Kurt Cobain startar med eit gitarriff, resten av bandet blir med, før Cobain syng: «Come ... as you are, as you were, as I want you to be ...».

På veggane rundt platespelaren heng det plakatar av den avdøde Nirvana-vokalisten. På golvet står det ein blå gitar.

I hyllene står ei ekspansiv og veksande samling av vinylplater.

• LES OGSÅ: Platebutikken måtte utvide etter vinylboom

Lidenskap gjennom fire tiår

I kjellaren av eit kvitt hus, 30 minutt frå Vigra. Steinar Remme har akkurat låst opp og opna døra til det viktigaste rommet i huset.

21.000 vinylplater, tett i tett. 15.000 LP-ar og EP-ar, 6.000 singlar. Gammalt og nytt. «Verdilause» plater, krydra med plater ein helst vil sjå overvaka 24 timar i døgnet.

– Her blir alle behandla likt. Det er alfabetet, ikkje marknadsprisen som tel. Singelen eg nemnte tidlegare ser slik ut.

Remme har akkurat leita fram ein singel med svart omslag. Bandet er britiske Sex Pistols. Singelen er den kontroversielle – og hylla – «God Save the Queen», eit rebelsk angrep på britisk politikk og det britiske monarkiet.

– Denne såg eg blei selt for 110.000 kroner på nettet for litt sidan. Eg kunne sikkert fått det same. Dersom eg ville selje den, då.

Singelen er ei svært sjeldan førstepressing frå 1977. Ei av mange førstepressingar i «vinylhimmelen» til Remme.

Den enorme samlinga til 55-åringen har røter til tidleg på 70-talet.

Saka held fram under grafikken.

I 2007 small det

15-åringen og 55-åringen er to av mange i ei plutseleg veksande gruppe: Folk som kjøper vinylplater. Musikk prenta inn på store og keitete svarte rundingar.

Lyden og opplevinga er rett og slett betre, blir det sagt og meint.

I 2007 sendte plateselskapa ut vinylplater for 298.000 kroner, ifølgje tal frå IFPI Norsk Platebransje.

I år går omsetninga mot 8 millionar kroner.

– Det er mange faktorar bak desse tala, men alt kan summerast opp i ein reaksjon mot det digitale. Ein reaksjon mot både kvaliteten, formatet og digitale filer som lydberar, seier Roy Funner i IFPI.

IFPI distribuerer musikk for – mellom andre – plateselskapa Universal, Warner, EMI og Sony.

CD-død på TV

Det small i 2007, men i vinylsalet var framleis ikkje skyhøgt då vi hadde kome inn og ut av 2009.

Bjørn Tore Jeppesen blir intervjua i distriktssendinga til NRK Møre og Romsdal, direkte frå studio i Ålesund. Datoen er 19. august 2009, temaet er CD-plata sin død – det digitale tek over.

Det fysiske salet (les: CD-ane) peikar utelukkande nedover. Lovleg og ulovleg nedlasting, samt streaming har teke over.

Jeppesen driv platebutikk, Jukebox Platebar i Ålesund. Det ser ikkje lyst ut.

Saka held fram under videoen.

– Fornøgd med 5–6 år til

– Korleis er det eigentleg å drive platebutikk i desse internettider, spør programleiaren?

– Det er ikkje slik det var før, for 22 år sidan då eg starta. Tidene forandrar seg, seier Jeppesen til NRK.

– Fryktar du for framtida?

– Ja, ein ser jo at Molde sin siste platebutikk akkurat har blitt lagt ned. Og éin tredjedel av alle platebutikkar har lagt ned drifta frå 2006 til 2008.

Han tippar det blir 5–6 år til med platebutikk. Men då kan det vere over og ut.

– Det er vanskeleg å seie, men CD-ar byrjar og bli for spesielt interesserte. Samlarar og slikt.

– Du er ikkje optimist på CD-en sine vegner?

– Eg har haldt på i 22 år, og vi er den eldste platebutikken i Møre og Romsdal. Får eg halde på i 5–6 år til så er eg fornøgd, fortel Jeppesen.

Vinyl blir ikkje nemnt med eitt ord.

– For ei tidsreise!

Tre år seinare: Vinylsalet går mot himmelen, CD-salet er framleis midt inne i eit vondt mageplask. Bjørn Tore Jeppesen sit i platebutikken sin, midt i Ålesund sentrum.

På skiltet utanfor kan ein lese «Jukebox», med store bokstavar. Vel innanfor døra er det nettopp ein jukebox som helser på deg.

Den er laga i 1959. Det kostar nokre kroner meir enn for 63 år sidan, men jukeboxen spelar som berre det.

• LES OGSÅ: Rekyl fra vinyl

Platebutikken «Jukebox» er ikkje 63 år gammal, men den 15. november feirar platebutikken 26 år.

– For ei tidsreise det har vore! Då vi byrja i 1987 hadde vi eit bittelite stativ med CD-ar. CD-en var ganske ny då, og selte ganske så dårleg. Vi selte klart mest vinylplater, fortel Jeppesen.

CD-en tok derimot fullstendig over. På 90-talet hadde Jeppesen éin av fire platebutikkar inne på kjøpesenteret Moa. Kampen var hard, og no står «Jukebox» igjen som den siste reine musikkbutikken på Sunnmøre.

Og plutseleg sel han vinyl som aldri før.

– No går det vel mest vinylplater og minst CD-ar, slår han fast.

Saka held fram under bildet.

Tabba seg heldigvis ut

Etter nokre kundar, får Jeppesen servert sitat frå 2009. Ifølgje spådomen ville «Jukebox» fort vere gravlagt innan seinast 2015.

– Ja, det ... Det er litt slik i denne bransjen at det er vanskeleg å sjå føre seg ting.

– Men eg bomma stygt. Og takk og lov for det! Vi sel mykje vinylplater for tida, og eg har merka den aukande interessa dei siste åra. Heilt overtydd har eg ikkje vore, men denne renessansen er koseleg for meg som har vore med lenge, seier Jeppesen.

Dei gamle travarane har vore innom jamt og trutt. Men vinylsalet i Noreg 30-doblar seg ikkje utan nye vinylkjøparar.

– Det er stort å få halde platene

– Eg veit ikkje heilt kvifor, men eg er veldig glad i musikk. Og så er vinylplatene stilige, og eg likar lyden, seier 15 år gamle Karina.

– Det å halde platene er ganske stort. Eg føler meg meir knytt til bandet når eg held ei vinylplate, fortel ho vidare.

• LES OGSÅ: Platebutikken si framtid
• LES OGSÅ: – Femdobla på fem år

Platesamlinga er framleis lita. Ho har kjøpt sikre aksjar, i Nirvana, Foo Fighters og Oasis. Klassikarane er blanda med nyare band, som Twin Atlantic og Bastille.

Saman med hennar vinylplater står faren sine gamle vinylplater. Gammal storheit og gammalt «grums».

– Der er nokre plater eg helst ikkje vil erkjenne meg med, seier faren – i det han blir lett konfrontert av journalisten angåande Sissel Kyrkjebø si debutplate.

«Subtile» hint inn mot jula 2011

15-åringen fatta interesse for vinyl gjennom ein TV-serie. Den første plata i stort format kjøpte ho rett etter 14-årsdagen.

– Det var Muse si plate «Black Holes And Revelations». Det gjekk derimot eit halvt år før eg fekk høyrt plata.

For ei plate utan platespelar er meiningslaus for dei musikkglade. No i etterkant kan éi plate til om lag 200 kroner ha vore ei svært god investering.

Grunn:

– Foreldra mine måtte vel kjøpe meg platespelar til jul, sidan eg allereie hadde kjøpt plater. Dei synest det var litt dyrt, men eg fekk spelaren, fortel ho.

Det enda i fleire plater, 12 til saman, pluss fleire singlar. Vinylhandlinga har blitt godt hjelpt av konfirmasjonspengar.

– Og så hadde eg bursdag like etter konfirmasjonen. Men eg prøvar og ikkje bruke alle pengane på vinyl, smiler 15-åringen.

Saka held fram under bildet.

«Du synest altså vinylen er best?»

Mannen med 21.000 vinylplater, Steinar Remme, går vel ikkje inn for å bruke alle pengane på vinyl. Men det går med nokre kroner.

For dei som trudde han var verdas mest subjektive vinylforkjempar: Remme har over 5.000 CD-ar òg.

– Men eg meiner vinylen er overlegen dersom du har eit godt anlegg og ei god vinylplate.

55-åringen var éin av pionerane i punkmiljøet i Ålesund. Han har gjeve ut fleire LP-ar, samt CD-ar i nyare tid. Kvar kvaliteten ligg er han ikkje i tvil om.

– Eg har faktisk køyrt mange testar, blindtestar. CD-fanatikarar har ikkje visst kva som er kva, og så kjem tommelen opp. «Du synest altså vinylen er best?», seier eg.

– Dei blir ganske lange i maska då, nikkar Remme.

Saka held fram under bildet.

Trend, mote, hype?

Remme starta samlinga si då han i 1972 gjekk seg på ein god deal på ein platebutikk i Ålesund.

– Eg byta 70–80 kassettar mot 35–40 LP-ar. I dag står det igjen som ein kanondeal, gliser musikkelskaren.

Han har blitt intervjua av bladet Record Collector på grunn av samlinga si. Han byrja med punk og rock etter mange år med vinyl. Musikkunnskapen er både vid og brei.

At det skulle kome ein vinylrenessanse hadde han derimot ikkje ensa ein tanke.

– Men eg synest det er utruleg bra, at unge folk ha fått auga opp for vinyl. Men eg lurer litt: Er det fordi det er hipt og ei motesak? Eller er det faktisk formatet og lyden?

– For min del er det heile pakka. Den visuelle sida, med stort cover, gjerne utbrettcover. Tekstane inni, og LP-en inst, seier Remme engasjert.

– Som ein sjukdom

Og mannen kan strekkje seg ganske langt for den perfekte plata.

– Eg vil gjerne ha originalplater. Det blir som ein sjukdom.

– Har du rekna på kor mykje pengar du har brukt på vinyl?

– Åååh ... Eg har ikkje gjort det, men andre har gjort det for meg. Men LP-ar eg har betalt 15 kroner for her i Ålesund kan plutseleg bli selt for 12.000 på eBay.

– Du kunne tent deg svært rik om du selte delar av samlinga di?

– Ja, det kunne eg nok, dersom eg hadde fått takstpris for platene som er mykje verd.

– Det er mellom anna Sex Pistols sine singlar. Og så har eg jo førstepressinga av The Beatles sin «Yesterday and Today» med Butcher-coveret, startar Remme, før det kjem fleire plater på rekkje og rad.

Det er i alle fall ikkje tvil: Vinyl er musikklidenskap. Det gjeld for både den unge og vinylforelska jenta, samlaren gjennom eit heilt liv og for platebutikkeigaren – som no kan utvide.

– Eg hadde nok sett mørkt på platebransjen om vinylen ikkje hadde kome tilbake i det heile. Håpet no må vel bli at eg får drive til eg pensjonerer meg, seier ein humrande Bjørn Tore Jeppesen på snart 26 år gamle Jukebox i Ålesund.

Kva synest du om vinyl som musikkformat? Og er lyden frå vinyl eigentleg betre enn det ein får frå ein CD eller ei fil?