Rullestolbrukar Tyra Ravn brukte 1 år på å finne tilrettelagt leilegheit – NRK Møre og Romsdal

Hopp til innhold

Med ein innøvd teknikk akar 21-åringen seg opp betongtrappa, med rullestolen framfor seg. Kvar gong Tyra Ravn skal ut av kjellerleilegheita i Ålesund må ho først gjennom denne ufrivillige treningsøkta.

– Det er slitsamt og kjennest nedverdigande, seier Ravn.

Akinga gjer ofte vondt i hofter og andre ledd. Ho må også passe på at ho ikkje sett seg på fuglebæsj og sniglar.

Sjølv om Ravn og sambuar Henning Ulla Myren har god plass i leilegheita er den slett ikkje tilrettelagt for rullestol. Dørstokkar og smale dører er ei anna hindring, og gjer ein tur på toalett og bad slitsamt.

Jakta i eitt år

Det unge paret har leita etter ei eigna leilegheit i eitt år. Dei har snakka med 60 huseigarar, vore på 19 visningar, sendt fleire søknader til kommunen og stilt opp i lokalavisa for å få hjelp. Ingen av leilegheitene dei har råd til har vore godt nok tilrettelagt for rullestolbrukaren.

– Eg føler meg uvelkomen i samfunnet. Det har vore veldig fortvilande og eg har vore deprimert og langt nede, seier 21-åringen. Det var Sunnmørsposten som først skreiv om historia til Ravn.

– Dobbel utfordring

Tove Linnea Brandvik, leiar i Noregs handikapforbund seier mangel på bustader som er tilgjengelege for personar med funksjonshemming er ei kjend problemstilling. Berre om lag 1 av 9 bustader i landet er tilrettelagt for rullestolbrukarar. Dei fleste bustadane som er tilrettelagde er nye.

– Tyra får ei dobbel utfordring sidan det er så lite å velje i og dei nye gjerne er dyrare, seier Brandvik.

Handikapforbundet har spelt inn ei rekkje krav til regjeringa.

– Vi må slutte å bygge bustader i Noreg som stenger ute deler av befolkninga, seier Brandvik.

Vil skjerpe krava

– Dagens krav til nybygg må bli skjerpa, seier stortingsrepresentant Lise Christoffersen frå Arbeidarpartiet. Partiet har eit mål om at Noreg skal vere universelt forma ut innan 2035.

Det har Tyra Ravn lita tru på vil skje.

– Uavhengig av kven som sit i regjering har funksjonshemma erfart at løfter om rettar blir brotne. Kanskje fordi vi blir sett på som sjuke og pleietrengande, i staden for individuelle borgarar, hevdar Ravn.

Direktoratet for byggkvalitet om tilgjengelegheit:

Dette seier Direktoratet for byggkvalitet om forskrifta TEK17 og tilgjengelegheit:

TEK17 regulerer mange forhold i eit byggverk, her handlar det om privatbustad. Krava som stillast til publikumsbygg og bygg med arbeidsplassar har litt strengare krav – dette kallast i byggeforskrifta for universell utforming. Bustader har på nokre område litt enklare og færre krav. Denne avvenninga er gjort for at ikkje tilgjengelegheitskrava til bustader skal auke bustadprisane, og at vi som privatpersonar skal kunne ha noko større fridom til å forme vår eigen bustad.

Endring etter 2010:

Tilgjengelegheitskrava blei innført i 2010, då dei byggetekniske forskriftene blei revidert. Frå 2011 var overgangsperioden for den nye ordninga over, og frå den tid skal alle nye byggeprosjekt ha følgt krava frå TEK10.
Dei nyaste byggereglane kan ikkje virke bakover i tid. Dei som allereie har bygd ein bustad etter reglene som gjaldt då den blei bygga må ikkje bygge om bustaden fordi det kjem nye reglar. Dette betyr at det vil ta tid før dei fleste bustadane oppfyller alle tilgjengelegheitskrav.
Nye bustadar må sjølvsagt følge dei nyaste reglane. Og dersom bustadar byggjast om, eller nye rom og funksjonar byggjast til, skal dei nye delane av bustaden følge nye krav.

Krav til nyare bustadar:

For bustadar som er planlagt etter 2010 kan ein grovt sett seie at fullverdige bueining, med stove, kjøkken, soverom, bad og toalett, som er plassert på inngangsplanet, skal vere forma som ein tilgjengeleg bueining.
Dersom bygget har fleire etasjar og heis, skal også dei andre tilsvarande bueiningane vere tilgjengelege. Eit bustadbygg skal ha heis viss det har meir enn 2 etasjar.
Nokon bygg kan sleppe å ha heis viss dei berre har to etasjar. Bueiningane i 2. etasje trenger då ikkje vere tilgjengelege for rullestol sidan det er vanskeleg å komme seg opp i 2. etasje. Badet skal uansett vere tilgjengeleg og krav som ikkje har med rullestoltilkomst å gjere skal likevel oppfyllast.
Fellesområde, for eksempel felles inngangssoner, felles uteareal og felles takterrassar skal som hovudregel vere tilgjengelege.

Får flytte

For 21-åringen og sambuaren Henning ordna bustadjakta seg til slutt. Dei var innstilte på å flytte frå Ålesund til ein større by med fleire alternativ, men fekk plutseleg napp på ei leilegheit med heis.

No er paret i gang med å pakke sakene sine i pappesker.

– Eg har framleis ikkje tatt det heilt innover meg at vi har funne ei leilegheit. Eg slit med å begynne å feire. Eg må sikkert bu der ei veke eller to før det går opp for meg, smiler Ravn. Ho gler seg aller mest til å sleppe trappeakinga.

LES OGSÅ: