Mange skal ha fjellferie – blir råda til å velje tur etter evne

I Åndalsnes, tindehovudstaden som dei likar å kalle seg, er det alt eit yrande liv.

Folk frå heile landet kjem for å boltre seg i dei vakre, men ville Romsdalsfjella. Både den krevjande Romsdalsstien Via Ferrata og den enklare Rampestreken er alt godt besøkt.

– Vi har vore veldig spente på korleis dette skulle gå på grunn av korona. Men no har vi alt 200 prosent auke i førehandsbestillingane på aktivitetane våre, samanlikna med i fjor. Eg må klype meg i armen, seier dagleg leiar ved Norsk Tindesenter, Ivar Brennhovd.

Noregsferie

Studentparet Stella Rasmussen og Morten Bremnes er to av mange som avlyste utanlandsferien, og satsa på ferie i Noreg i år.

– Vi hadde tenkt å reise til Italia, men på grunn av korona har vi no leigd bil, og skal reise rundt i Noreg i to månader, fortel Stella Rasmussen.

Ein av aktivitetane på turen er den krevjande Vestveggen-ruta på Romsdalsstigen Via Ferrata. Dei to var ikkje i tvil om at dei måtte ha guide med på turen.

– Vi hadde lyst på ei utfordring, men samtidig vil vi vere trygge, seier Rasmussen.

Morten Bremnes trur mange vil gjere som dei denne sommaren.

– Så det kan jo hende at det blir ein del uerfarne folk som prøver seg i fjellet, men eg håper det skjer minst mogleg ulykker, seier han.

Er budde

Berre nokre dagar før, var det tre personar som fekk hjelp av luftambulansen med å komme seg ned frå fjellet i Rauma.

Dagleg leiar Ivar Brennhovd ved Norsk Tindesenter seier dei førebur seg på at det kan bli ein del redningsoppdrag i sommar.

– Vi ser dessverre alt at det har vore mange redningsaksjonar i år. Mitt råd er at folk må koste på seg guide i alle fall på første turen. Då blir dei lært opp, og har ein trygg, fin tur med folk som er lokalkjende, seier Brennhovd.

Og han får støtte frå forskinga i at det kan vere lurt å snakke med lokalkjende fjellfolk.

Eivind Brendehaug er forskar ved Vestlandsforsking. Forskinga deira viser at personlege råd fungerer mykje betre enn skilting for å unngå redningsaksjonar. Det kan til dømes vere vakter som står på parkeringsplassen eller ute i stien ved populære turmål.

– Gjennom dialog kan desse vaktene danne seg eit inntrykk av turgåaren, gi informasjon om kva som krevst og gi personleg tilpassa råd. Dersom han ikkje har føresetnad for å gå turen, kan dei gi beskjed om at dette blir for krevjande. Men ein kan ikkje nekte folk å gå, det er jo fri ferdsel i utmark. Ein bør jo likevel høyre på dei råda erfarne fjellfolk gir, seier han.

– Lær noko nytt

Dan Halvorsen er redningsteknisk rådgjevar i Luftambulansetenesta HF. Han har lang erfaring i fjellredning, og vil råde folk til å lære seg noko nytt i sommar.

– Kanskje er dette sommaren der du både skal oppleve noko, og lære deg noko. Skal du på sjø eller elv, ta gjerne eit kajakk-kurs, skal du til høgfjellet, leig gjerne ein kvalifisert guide og ta eit bre- eller klatrekurs, seier han.

Han synest det er positivt at folk kjem seg ut i naturen, men trur det er viktig å friske opp dei gamle råda med å gå tur etter evne, sjekke vêrmelding, skaffe seg litt kunnskap om førstehjelp, og ha ein beredskapsplan om noko skulle skje.

– Vi kan ikkje alltid regne med at det berre er å ringe ein nødtelefon, og så kjem hjelpa etter eit par minutt. Ved å legge ein god turplan, kan ein gjere turen sikrare. Då må ein stille seg sjølv litt kritiske spørsmål: kor mykje erfaring og kompetanse ein har og kva tur ein skal gå på, seier han.

Men han er opptatt av å få fram at alle kan ha uhell, uansett kor godt førebudde ein er.

– Då er det viktig at ein varslar raskt. Husk at det er betre å varsle tidleg og ein gang for mykje, enn å varsle seint. Du får også gode råd om kva som bør gjerast når du varslar, seier han.

Positivt å kome seg ut

Men trass alt meiner alle at det er positivt at nordmenn planlegg ein aktiv ferie ute i naturen. Det blir totalt sett mindre belastning på helsevesenet når folk held seg i form.

Kjetil Leknes er redningsmann og leiar for operativ trening i Norsk Luftambulanse. Han meiner det er viktig å velje tur etter evne og form, og ha med nok kle og eigna utstyr.

– Tendensen er meir og meir joggesko. Vi ser stadig fleire småskadar fordi folk trakkar over når dei går i fjellheimen med joggesko.

Han rår også folk til å ha med eit liggeunderlag, fjellduk og sportstape. Dersom uhellet først er ute, er det også viktig at folk ber om hjelp, og Leknes meiner vi gjer lurt i å laste ned appen Hjelp 113.

– Dersom folk bruker den når dei treng hjelp, sparer vi verdifull tid, fordi appen automatisk sender melding om kvar du er når du ringer naudnummeret, seier han.