Frida (25): – Eg vil bli kvitt haldningane om at det er ekkelt

Frida Karoline Liaset smiler til kamera frå sjukesenga på St. Olavs hospital i Trondheim. Ho er kledd i ei kvit og blå sjukehusskjorte og er kopla opp til ulike maskiner.

– I morgon får eg min tredje stomi, fortel ho medan ho viser fram magen og kvar kirurgane skal operere.

– Skulle hatt nokon som meg

Gjennom sosiale medium deler 25-åringen kvardagen med Crohns og korleis det er å leve med stomi.

Liaset fekk påvist tarmsjukdomen som 14-åring i 2011. Sidan har det blitt mange veker på sjukehus. For å få tida til å gå starta ho å blogge. Seinare har ho gått over til å dele videoar på YouTube og TikTok.

– Eg ville fortelje mi historie, i staden for at folk dikta opp ting. Det blei også litt terapi og min måte å takle sjukdomen på.

Liaset fortel at ho ikkje kjende til Crohns då ho fekk det påvist.

Ho synest også det var vanskeleg å finne informasjon om sjukdomen. Difor har det vore viktig for ho å dele sine erfaringar.

– Eg skulle gjerne hatt nokon som meg då eg var 14 og nydiagnostisert. Mi historie er kanskje ikkje lik andre si, men eg ser likevel at mange kan dra nytte av det eg deler og kjenner seg igjen i det.

Nær døden

Liaset fortel at det har vore mange opp- og nedturar sidan ho fekk sjukdomen. Ho har vore innlagd på sjukehus fleire gonger enn ho kan telje og operert vekk delar av tarmen. 25-åringen har også heldt på å blø i hel fleire gonger, både før og etter ho fekk sett inn stomi for første gong i 2020.

Sunnmøringen har vore opptatt av å dele alle sider ved sjukdomen, men prøver samtidig å gjere det beste ut av situasjonen. Mange av følgarane hennar rosar ho for å vere så positiv.

– Det er lov å ha det kjipt. Eg har dagar der det er skikkeleg ille og eg grin av smerte. Samtidig trur eg trur det hjelp å ha ei positiv innstilling og å bruke humor å glede til å få det betre.

– Viktig med openheit

I starten snakka 25-åringen lite om symptoma ved sjukdomen. Men etter kvart har ho blitt stadig meir open.

– Først synest eg det var flaut å snakke om det. Så såg eg at dess meir eg snakka om det, dess fleire tok kontakt med meg. Eg ser også at når eg er ærleg om det, så føler andre at dei kan gjere det same.

I dag snakkar ho om alt frå blod, bæsj, gørr og slim til følgarane sine. Liaset meiner det er viktig å synleggjere ein tabua rundt sjukdomen.

– Eg vil bli kvitt haldningar om at det er ekkelt. Eg vil også vise at alt ikkje treng å vere så perfekt som det kan sjå ut på sosiale medium.

For Liaset har det også vore viktig å spreie informasjon om symptoma og at det kan vere alvorleg.

– Mange tek kontakt og spør korleis eg oppdaga det og kva dei skal sjå etter. Det er utruleg fint at eg kan bruke min situasjon til å hjelpe andre.

Blir hylla for openheita

I kommentarfeltet under videoane hennar på TikTok er det tydeleg at dei gjer inntrykk.

– Dette er med på å fjerne tabu og stigmatisering av menneske med stomi, skriv ein person.

– Takk for at du deler, må kanskje få stomi sjølv, skriv ein annan.

Arne Schatten, i Landsforeningen mot fordøyelsessykdommer, seier det Liaset gjer kan vere med å skape ei normalisering av Crohns og stomi.

– Det er stadig fleire som får sjukdomen, men få som veit om den.

Cirka 300 personar får diagnosen Crohns i Noreg kvart år. Schatten vektlegg at sjukdommen kan vere svært forskjellig frå person til person, og at mange kan leve fint med sjukdomen.

Han seier det er bra at Liaset presiserer at dette er hennar oppleving av Crohns.

– Det er viktig at ein er open. Det er ein veldig tabubelagt sjukdom å ha, fortel Schatten.

Vil ikkje la seg stoppe

Sjølv om sjukdomen har skapt utfordringar for Liaset er 25-åringen tydeleg på at ho ikkje vil la seg stoppe av den.

– Eg veit kor brått eg kan bli dårleg igjen, så eg prøver å utnytte den tida eg har på best mogleg måte, seier Liaset.

Saman med kjærasten har ho kjøpt ein van som dei skal bygge om til ein campervan.

– Planen er å reise rundt i Europa med den når eg er frisk nok. Det blir ei gulrot å sjå fram til.