Krisetelefonane får mindre pengar av staten: – Vi er veldig uroa

– Som regel er det folk i kø heile tida, men i dag gjekk det faktisk an å gå ut og hente seg ein ny kopp kaffi, og det er ikkje so ofte det skjer, seier Kari Helen Alnes og ler.

Ho er frivillig i Kirkens SOS sin hjelpetelefon i Ålesund og tek annankvar veke imot telefonsamtalar frå folk som ofte er i djupe, personlege kriser.

«Krise for krisetelefonar» – slik såg avisoverskriftene ut tidlegare i vår, då organisasjonane Mental Helse og Kirkens SOS varsla at dei frykta store kutt i sine tenester – tenester stadig fleire tek i bruk.

I fjor fekk Mental Helse 374.000 meldingar og telefonsamtalar frå folk som trengde nokon å snakke med, ofte i ein desperat situasjon. Like eins fekk Kirkens SOS 304.000 førespurnader.

Det året fekk krisetelefonane og chattetenestene til organisasjonane øyremerka statsstøtte.

Det får dei ikkje i 2023, og måtte konkurrere med kvarandre og andre organisasjonar om same pengepotten.

Båe fekk mindre enn dei søkte om, og fryktar at kutta vil gå utover dei som treng hjelp.

– Færre vil få svar frå oss

Mental Helse får 27 millionar til å drive chat- og telefontenestene sine. Det er 13 millionar mindre enn dei søkte om.

– Er 27 millionar frå staten nok?

– Nei, det er det absolutt ikkje, svarar generalsekretær Linda Berg-Heggelund.

Hjelpetelefonen fekk koronamidlar i 2020 og 2021, men ikkje i 2022. Dei valde likevel å sikre tilbodet dei bygde opp under pandemien, og hadde då eit meirforbruk på 6 millionar, då tenesta opplevde stor pågang.

Berg-Heggelund trur kutta vil gå hardt utover den døgnopne chattetenesta deira, som i 2022 svarte på 140.000 førespurnadar.

– Og det er jo i hovudsak unge menneske som treng nokon å snakke med, so vi er veldig uroa for å måtte redusere tenestene, seier generalsekretæren.

– Men de fekk jo meir i tilskott under pandemien, so er ikkje dette eigentleg berre ein retur til normalen?

– Jo, til ein viss grad. Samstundes er det ikkje ein retur til normalen om ein samanliknar med det trykket vi får på tenesta. Vi har framleis enormt mange som ynskjer å kome i kontakt med oss, og det har jo berre auka dei siste åra.

Berg-Heggelund seier ho er veldig uroa for at lågterskeltenestene må kutte medan ventelistene i helsevesenet og psykiatrien spesielt er veldig lang:

Alt frå kvardagsproblem til sjukdom

Alnes fortel at mange ringjer Kirkens SOS med andre ting enn tunge personlege eller psykiske kriser.

Nokre er einsame og treng nokon å snakke med om kvardagslege ting som parforhold, vêret eller svigermor.

– Mange ringjer hit igjen og igjen, fordi dei veit at her er det fornuftige folk å snakke med, seier Alnes.

Kirkens SOS seier dei vil unngå at tilbodet som ho og andre frivillige gjev skal verte kutta.

– Dei frivillige er heilt sentrale

Kirkens SOS fekk også tildelt 27 millionar kroner – kring 8 millionar mindre enn dei søkte om.

– Men likevel: det var betre enn frykta, seier generalsekretær Lasse Heimdal.

Han fortel at dei prøver å kutte kostnadar utan at tilbodet til dei som tek kontakt skal verte råka.

På Kirkens SOS Møre og Romsdal sitt kontor i Ålesund er dei glade for å ha endeleg fått svar på støtta dei får.

– Men vi ventar litt med å sprette sjampanjen då, seier Carl-Axel Bang-Ellingsen, som er konstituert dagleg leiar.

Det at beskjeden om pengane kom so seint, har gjort til at dei allereie har stramma beltet ganske hardt hittil i år og kutta ein del av dei sosiale samankomstane for dei frivillige.

– Den festivitasen er sett på vent, då. Det kan høyrast litt luksus ut, men det er veldig viktig for oss at dei frivillige føler seg inkludert i eit sosialt fellesskap, seier han.

– Meir rettferdig og opent

Det er Helsedirektoratet som er ansvarleg for tilskotsordningane og som behandlar søknadane.

Ellen Rønning-Arnesen (Ap) er statssekretær i Helse- og omsorgsdepartementet. Ho seier at hjelpetelefonane til blant anna Mental Helse og Kirkens SOS, gjer ein stor innsats og er eit viktig supplement til det offentlege hjelpetilbodet. Dei får til saman meir enn tre fjerdedelar av heile potten.

Rønning-Arnesen seier at dei ville vekk frå ei ordning der mange enkeltmottakarar fekk øyremerka tilskot.

– Derfor flytta vi pengane inn i tilskotsordningar som ein kan søke på. Då blir det meir rettferdig og opent, og det er kvaliteten på tilbodet som avgjer kor mykje midlar ein får. Det vil også gi meir likebehandling.

Kjensla av å ha gjort ein forskjell

Siri Marie Gauslaa, som saman med Kari Helen Alnes akkurat er ferdig med telefonvakta si, synest uansett det er givande å snakke med so mange som ho gjer.

Denne dagen hadde ho ikkje hatt meir enn fem-seks telefonar på vakta som varer fem timar, men nokre av dei var lange og bikka timen.

Og det er ikkje berre dei tunge tinga folk vil snakke lenge om.

– Vi både flirer og ler og det kan vere veldig trist. Det er veldig, veldig stor breidde.

– Det å ha kjensla av å ha bidrege, eller kanskje gjort ein forskjell for nokon, er jo ei veldig fin kjensle å ha. Og den er ofte med heim, når ein går frå vakt, seier Gauslaa.