Verdas minst populære bergensar

Hør: Himmelfarten, verdas mest hata bergensar

I 1974, medan britiske Christopher Harris blar gjennom ein bunke gamle fotografi frå Bergen ser han plutseleg ein kar han dreg kjensel på. Det er jo fiskebæraren frå tranflaska han hata som liten gut!

Mosaikk frå London

Me møter fyrstearkivar ved Statsarkivet i Bergen, Christopher Harris, ved ein vegg i Solheimsviken i Bergen. Bak eit stillas dekt av grøn duk kan me skimte ein enorm marmormosaikk innramma i messing. Mosaikken pryda Scott & Bowne sin fabrikk utanfor London frå 1906 til bygget blei rive i 1975, og i fjor, etter fem års iherdig forhandling med eigaren, fekk Christopher Harris endeleg kunstverket til Bergen.

Mystisk foto

Men attende til mysteriet, - kva gjorde karen frå barndommens tranflaske på eit gammalt foto frå Bergen? Sidan 1974 har Christopher Harris gravd fram heile historien.

Det var ein gong ein bergensar som heitte Hardi Felgenhauer Sinchelberg. På 1790-talet blei han fiskebærar på Torget, og tenestejenter som kjøpte stor fisk kunne leige Hardi, eller 'Himmelfarten', som han blei kalt, til å bære fisken heim att for dei. Alle i bergen kjente til Himmelfarten, og ein ser han på mange samtidige teikningar.

Avdød ble berømt varemerke

I 1869 blei ein mann kledd ut som den forlengst avdøde Himmelfarten, og fotograf Marcus Selmer tok eit foto han kalla 'En fiskedrager fra Bergen'.

I 1884, kom nokre representantar frå det store amerikanske selskapet Scott & Bowne Ltd. til Bergen for å kjøpe tran. Dei kjøpte òg ein kopi av fotografiet, registrerte det i USA som sitt eige varemerke, og snart var alle tranprodukta deira pryda med teikningar av fiskebæraren frå Bergen. Himmelfarten blei verdensberømt. Christopher Harris meiner det er eit av dei mest berømte varemerka i heile verda, for Scott's Emulsion er eitt av dei verkeleg store tranmerka på verdsbasis.

Ukjent verdensstjerne

I Norge var det Møllers tran som regjerte, og Scott's Emulsion, som Harris måtte gulpe ned som liten gut i England, er ikkje kjent her. Men no er Himmelfarten attende i Bergen. GC Rieber Fondene har bistått med finansieringa, og i morgon føremiddag skal mosaikken avdukast med pomp og prakt. Harris vonar den til slutt endar opp på Torget, der Himmelfarten bar fisk på 17- og 1800-talet, men i mellomtida kan alle som køyrer gjennom trafikkmaskina Danmarksplass få eit glimt av Bergens mest ukjente verdensstjerne. Og den kanskje minst populære bergensaren nokonsinne.

Norgesglasset NRK P1