Den kritikarroste novellisten Bjarte Breiteig romandebuterer denne hausten. Overgangen er ikkje heilt smertefri. Novellene bar gjerne preg av at det låg noko under, noko usagt som skapte ei uro i teksten. I romanen «Mine fem år som far» uroar det usagte på ein annan måte, her saknar eg det som ikkje står.
Det vanlege og det uhyrlege
Tobarnsfaren Martin Havn får politiet på døra mens familien et makrell til middag. Tysdag er det fisk hjå Gina og Martin: Dette er ein familie der ting er på stell, og politiet verkar ekstremt malplasserte der deis it i stova og samtalar med Martin mens kone og barn blir verande bak den lukka kjøkendøra.
Det er snakk om seksuelt misbruk av ei jente på fire år. Denne jenta er dottera til Martins eks, ei kvinne han framleis besøker ope saman med kona, og skjult for å dyrke ein kjærleik som aldri har tatt slutt. Eit dobbeltspel der altså, men det er ein lang veg frå å ha sex med eksen til å forgripe seg seksuelt på dotter hennar. Det kløyvande spørsmålet, spørsmålet som motiverer heile romanen er: Kva fekk Martin til å gå denne vegen?
Kven er Martin?
Lesaren vil leite etter teikn i teksten som leier opp mot ugjerninga. Er det noko i forholdet til mor? Kva med det infantile kjærastspråket han og eksen skapte i tenåra, avslører det ein hang til seksuelle drifter retta mot barn? Kanskje, når ein første tenkjer over det. Men likevel, det heng liksom ikkje saman. På den eine sida har vi historia om Martin, ein ikkje perfekt mann som har sine gode sider. Forholdet mellom han og dei to sønene er skildra med stor innleving og konkrete detaljar frå bleiestadiet og oppover. Breiteig er dyktig til å skildre situasjonar og stemningar, tilforlatelege så vel som ulmande og ugreie.
«Mine fem år som far» kunne godt vore ein roman om dette: Ein mann som gjer så godt han kan, som seier opp jobben for å skrive på heiltid – noko han tydelegvis ikkje har talent til – mens kona tener bra i eit reklamebyrå og han tek mest av heimearbeidet. Spenninga kunne vore lagt til skrivinga, eller til utruskapen: Korleis vil Gina reagere om ho oppdagar at mannen og venninna hennar har seg på dagtid mens ho er på jobb?
Men historia inneheld også overgriparen Martin. Vi ser han knapt, men vi får del i noko av det som er rundt: Etterforsking, straff. Kva politiet spør etter. Kva fengselsopphaldet gjer med forholdet til kona og til sønene.
Eit fråver
Det går an å tolke dette fråveret på ulike måtar: Overgriparen berre gjer det han gjer utan å tenkje på det verken før, under og etter. Overgriparen har så sterke fortrengingsmekanismar at han knapt nok er i kontakt med den sida i seg som gjer dette. Overgriparen skjønar ikkje at dette er gale før nokon fortel han det. Det kan hende at ein overgripar kan vere slik. Likevel meiner eg det er noko som manglar i denne romanen. Eg forstår ikkje kvifor eg skal lære Martin å kjenne når verken Martin eller forfattaren let meg bli kjent med overgriparen Martin.
