Johanne, vår fyrste hoppdronning

- "Her skal det ikke være noe sirkus, kvinnelik skal ikke dras ut av hoppbakken!"

Slik forklarte major Finn Quale avslaget då Skiforeningen i 1931 blei bedt om å sleppe til kvinner i Holmenkollen.

Då hadde Johanne Kolstad nettopp hoppa 46,5 meter i Midtstubakken i Oslo.

"Verdensrekord på ski for damer", skreiv idrettsbladet Sportsmanden. Men majoren var ikkje like imponert som journalisten.

Blei kjendis i USA

Vår fyrste hoppdronning måtte til USA for å bli anerkjent.

- Ho blei invitert av norske skiklubbar i USA tidleg på 30-talet. På den tida var det vanleg med store, spektakulære ski- og is-show, og dei ville gjerne ha med bestemor på det.

Det seier Knut Aastad Bråten frå Fagernes. På fanget til bestemor i Valdres fekk han høyre heilt andre eventyr enn nabogutane fekk, i mange år inneheldt Johanne Kolstad sin kvardag raude løparar og champagne.

- Det var jo som eit eventyr for oss barnebarna å høyre om, seier Knut Aastad Bråten.

Verdsrekorden heldt i 40 år

20 000 tilskodarar ser den fyrste oppvisninga i Chicago, og i 5 år turnerer skidronninga over heile Nord-Amerika.

Høgdepunktet kjem i New Hampshire 6. mars 1938. Johanne Kolstad set verdsrekord for kvinner med 72 meter, ein rekord som blir offisielt godkjend. Den rekorden blir 40 år gammal.

- Ho hevda seg med menn i si eiga samtid. Ho var i toppen både i Norge og internasjonalt. For henne handla det om å slå gutta, seier barnebarnet Knut.

Ei ski-jente frå Nordre Land

Kolstad lærte å hoppe på ski i oppveksten, på Nordre Land i Oppland. Saman med venninna Nusse blei ho nasjonal yndling i dei norske hoppbakkane.

Men kvinnene fekk ikkje konkurrere i store meisterskap, det fekk holde at dei var maskotar og trekkplaster som opna hopprenna.

Baksida av medaljen

Johanne Kolstad buset seg i Valdres når ho flyttar attende til Norge. Tre av syskena hennar bur her. Men ho finn seg ikkje til rette med livet som kvinne på den norske landsbygda. Grytene er ikkje godt selskap.

- Livet blei snudd opp ned. Ho gjekk frå å vere glamorøst idrettskjendis i Amerika til å bli ei kone i det stille Valdres. Utanom sin eigen familie, delte ho einsemda med sin eigen skjebne: alkoholen.

- Me tykte synd i henne, men me skjøna kvifor ho kjende det slik. Me tok parti med henne, seier barnebarnet.

Sytti år før Sagen

I forkant av framvisningane i USA blei Johanne Kolstad kalla "The Queen of Skis", og "World Champion Woman Ski Jumper".

Denne veka får kvinner endeleg delta under VM i hopp. Kanskje blir Anette Sagen frå Mosjøen tidenes fyrste kvinnelege verdsmeister?

- Det er trist at bestemor ikkje fekk oppleve dette. Og det er eit paradoks at det har teke så lang tid.

- Kva trur du bestemor di ville sagt om ho levde i dag?

- Eg trur ho ville ha sagt: Endeleg! og ho ville gleda seg veldig over dei norske hoppjentene.

Høyr Johanne Kolstad sjølv fortelje om hopp-eventyret sitt: