Blått som Alentejo

Monica Ali var debutanten som hadde absolutt alt: ho var ei vakker, ung kvinne med fleirkulturell bakgrunn, og romanen ”Brick Lane” avslørte eit betydeleg litterært talent. Romanen, som skildra eit bengalsk miljø i London, vekte debatt, ikkje minst blant forfattarens landsmenn som meinte dei bengalske muslimane kom svært dårleg ut. ”Brick Lane” blei selt til 27 land, vann ei rekkje prisar, forfattaren blei berømt, men så kjem det verkeleg vanskelege punktet i historia: Bok nummer to. Kva skal ein forfattar gjere som er feira på alle tenkelege måtar nesten før ho er komen i gang?

Eit nytt spor

Monica Ali går ikkje i fella og skriv romanen om innvandrarar i London ein gong til. Ho vandrar heller ikkje bakover i tid og skildrar livet i Bangladesh, noko som kunne vore nærliggande. I staden for desse opplagte vala kjem ho med ein kollektivroman frå ein liten landsby i Portugal. Dermed legg ho mange mils avstand mellom første og andre roman, både i konkret og overført meining. Men korleis kjem så Monica Ali frå oppgåva?

Eg har vel allereie nesten røpa at ho ikkje heilt når opp til standarden ho sette i bok nummer ein. Likevel er dette ei lesverdig bok. Den vesle avsidesliggande landsbyen i Portugal har det persongalleriet som skal til: den tjukke kaféverten, dei unge jentene som drøymer seg bort, dei lett skandaløse historiene frå fortida som gjer at nokon folk har eit litt spent forhold til kvarandre, ja, landsbyen har til og med ein liten britisk koloni med den nokså uryddige familien Potts og den lett kyniske forfattaren Stanton. For ikkje å gløyme den mystiske, rike fetteren som skal kome på besøk og kanskje snu opp ned på den daglege tralten i landsbyen. Ali set dei i sving, og dei festar og kranglar og drøymer og livet går sin gang.

Fleire vinklar

Styrken ved ein kollektivroman er at du får sett personar frå fleire vinklar. Først les vi tankane til ein person, før vi i neste kapittel får høyre korleis ein annan landsbybuar plasserer denne Theresa eller Marco i sitt univers.

Først ut er João, som ein morgon ser ein skugge mellom trea utanfor huset sitt og lurer på om nokon har sett opp eit fugleskremsel i løpet av natta.

”João gikk innunder de mosegrodde grenene og tenkte bare dette: Åttifire år på jorden er en evighet.

Han tok på støvlene til Rui. De rakk nesten ned til bakken. ”Gamle venn”, sa han, ”la meg hjelpe deg.” Han ventet på mot til å løfte blikket og se ansiktet hans. Da det kom, hvisket han med den brustne gammelmannsstemmen sin. ”Querido”, sa han. ”Ruizinho”. (s 11)

Støvlane rakk nesten ned til bakken. Så enkelt går det an å fortelje at Rui har hengt seg bak huset til mannen han elska slik menn ikkje skal elske kvarandre i ein liten, katolsk landsby.

For mange personar

Historia om João og Rui er sterk og medrivande, og her kjem vi til den vanskelege sida ved kollektivromanar: Dersom nestemann ut har ei mindre fascinerande historie, ja, så lengtar vi bakover i romanen heller enn framover. Sjølv har eg lyst til å bli mykje lenger hjå João, ingen kan toppe han.

Ali er dyktig til å skildre det som skjer mellom folk, og ho både utleverer svake sider og let eit forsonande lys falle over landsbyfolket, i alle fall over dei fleste. Det er både klokt og vakkert, men den store mengda av personar gjer at romanen ikkje heilt får sett seg. Eg ønskjer meg fleire romanar av Monica Ali, men då med endå mindre landsbyar.