Amerikansk steinalderøks dukka opp i Telemark – ingen veit korleis

2500 år gamle myntar, smykke og ulovlege metallsøkarfunn er del av det store beslaget norske styresmakter har gjort.

Nokre av gjenstandane er heile 9000 år gamle.

Over 600 ulovleg importerte kulturminne blei onsdag levert tilbake til ambassadørar frå land som Spania, Bulgaria, Italia, Ukraina, Slovakia og land i Baltikum.

Tilbakeleveringa er den mest omfattande av sitt slag i Noreg.

Amerikansk steinalderøks dukka opp i Telemark

Kulturminister Abid Raja var til stades på Kulturhistorisk museum for å levera tilbake kulturskattane til dei ulike opphavslanda.

Éin av dei over 600 gjenstandane var ei øks frå steinalderen. Denne skal ha blitt stole frå eit museum i Wisconsin i USA, og deretter ha dukka opp på ein skule i Telemark.

– Ingen veit korleis ho blei stolen, eller korleis ho har kome seg til Telemark. Det er mange gjenstandar som har ei uforklarleg historie, men desto viktigare er det at ein kartlegg kvar dei er frå, og returnerer dei til opphavslandet sitt, seier Raja.

Ifølge Interpol, er den vanlegaste forma for ulovleg handel nettopp handel med kunst- og kulturgjenstandar.

Fleire etatar som politi, tollvesen og museum samarbeider tett for å slå ned på denne typen handel.

– Det er blodig urettferdig at land som har historiske verdiar blir fråstole desse, og at dei hamnar på den illegale marknaden, seier Raja.

Den amerikanske fungerande ambassadøren Shawn P. Crowley var svært nøgd med å få øksa tilbake igjen.

– For nokre er dette berre ein historisk gjenstand i eit museum, men for folk som stammar frå den amerikanske urbefolkninga er dette ein del av kulturen og ætta deira, så det er veldig viktig.

Kompliserte reglar

– Visst ein tenker å kjøpa noko på nett eller hos antikvitetshandlarar i utlandet, må ein spørja veldig, veldig godt for seg om det krev eksportløyve, seier Håkon Roland.

Han jobbar med kulturminnekriminalitet for museet, og fortel at det er vanleg at folk kjøper slike historiske gjenstandar og antikvitetar på nett eller andre stader.

Mange historiske kulturgjenstandar krev eksportløyve. Om dette manglar, har opphavslandet rett til å krevja dei tilbake formelt.

– Men det er veldig mykje ein kan kjøpa og omsetja fritt også. Det er strenge reglar, og dei er forskjellige frå land til land. Det gjer det komplisert, fortel han.

Det er usikkert korleis kjøpet av den tyske biskopstatuen har føregått, men han kan ha blitt kjøpt over nett. Her mangla det eksportløyve, fortel Roland.

Han oppmodar folk som ønsker å kjøpa antikvitetar om å sjekka med lovverka, fordi ein sjølv har undersøkingsplikt.