Boken 'Det vokser et tre i Mostamägg' er utgitt på Cappelen Damm forlag.
Foto: Cappelen Damm"Det vokser et tre "Britt Karin Larsen debuterte som poet i 1978, og har vore innom dei fleste sjangrar, men no er ho nok mest kjent som romanforfattar og spesielt for romantrilogien om romanifolket frå 90-talet.
I vårens roman av Larsen er det ein annan minoritet, nemleg finnane på Finnskogen som kjem til syne.
Her er ei scene: "Det ligg ein død bjørn ved ei myr. Nyflådd. Inn i bildet kjem ei ung kvinne med ein bylt på ryggen. Bylten sutrar. Ho ser seg fort rundt, før ho tek fram kniven og skjer rause stykke av det dampande dyret. Ho merkar ikkje jegeren før han er tett innpå henne. Det er for seint å kome seg unna.
Dramatisk om å overleve
"Det vokser et tre i Mostamägg" er ei dramatisk historie om å overleve - eller bukke under i kampen for tilveret. Vi er på Finnskogen, tida er sånn utpå 1800-talet ein gong, og Larsen let oss følgje fleire enkeltskjebnar som tangerer kvarandre i løpet av den under 200 sider lange romanen.
Å skrive ein så kort kollektivroman utan at lesaren kjenner seg snytt, det krev mykje av ein forfattar. Ho må kjenne figurane sine godt, og ho må ha evne til å få sagt mykje på få liner. Dette kan Larsen, ho er ikkje poet for ingenting.
Ein forteljar som ser det heile litt ovanfrå, får setje rammene og stemninga. Eit kapittel kan opne slik: ” Det flyr en fugl over landet, den ser bare skog, og atter skog, selv om det stiger røyk der det finnes hus eller kanskje en kullbrennerkoie.” Og dermed er mykje sagt. Eller det kan opne på denne måten: ”Det går en liten jente bort til ei selje og drar av de siste grønne bladene som hun vil gi til kua Rosa…”.
Grip lesaren
Denne rolege allvitaren som i løpet av få setningar fører oss frå det store overblikket og ned til ein situasjon på bakken, gjer historia til noko større og meir alment enn berre ei forteljing om ei gruppe finnar som levde for meir enn 100 år sidan. Hamsun brukte -med hell- same grepet i Markens grøde. No er ikkje Larsen ein ny Hamsun og det vil ho sikkert ikkje vere heller, men grepet er godt og grip lesaren.
Dette almenne ved historia balanserer mot det heilt spesifikke: sterke personlegdomar som ofte anar meir enn dei veit kva dei har å gjere, for livet er omskifteleg og nye situasjonar krev kløkt og raske avgjerder. Skal ein stå fram eller gøyme seg? Skal ein stå mot eller tilpasse seg? Skal ein drikke seg sansesalus og ta konsekvensane? Skal ein følgje lystene og risikere å få nok eit barn ein ikkje kan fø på?
Legg opp til fleire romanar
Våre vener hamnar rett som det er uheldig ut, men den allvitande ser venleg og overberande ned på livet slik det utfaldar seg. Heller ikkje representantane frå storsamfunnet får spotten eintydig over seg, sjølv om dei kan øydeleggje mykje berre ved at dei er der og ikkje skjønar kva som står på spel.
Det vokser et tre i Mostamägg er vakker og grusom, lågmælt og høgdramatisk. Slutten er ein ekte cliff-hanger, som ber bod om nye romanar om tause bjørnejegerar, kåte kvinner og bortkomne prestar. Det er lov å håpe!
