40 centimeter høgare flaumtoppar i Mjøsa: – Mange blir berørt

I dag kom Noregs vassdrags- og energidirektorat med ein ny rapport for Mjøsa som viser kor store dei største flaumane kan bli.

Ved ein 200-årsflaum kan Mjøsa stå 40 centimeter høgare enn kommunane har førebudd seg på.

Usikkert

Rapporten vart lagt fram på eit digitalt møte i dag, og NVE måtte tole kritikk frå ordførarane på båe sider av Mjøsa.

– Når NVE innfører desse nye tala, er det mange som blir påverka, seier Hamar-ordførar Einar Busterud.

Den førre flaumrapporten for Mjøsa kom i 2000.

Det er desse utrekningane farekarta i Gjøvik, Hamar, Lillehammer og Eidsvoll tek utgangspunkt i.

Når vatnet no viser seg å kunne stige 40 centimeter meir enn planlagt, er det eit problem.

Bortvaska planar

Pågåande byggjeprosjekt tek utgangspunkt i gamle tal. Frå i dag klokka 12 gjeld heilt nye farekart.

Busterud er misnøgd med prosessen.

– Det verste er at det blir behandla som om flaumen kjem heilt plutseleg. Ein flaum i Mjøsa kjem ikkje plutseleg, du har nesten to veker med varslingstid.

Dei nye tala påverkar kommunar rundt heile Mjøsa. Store bustadprosjekt og vegutbygging må vurderast på nytt, og blir truleg dyrare. Jernbanelina er også utsett.

– Det har enno ikkje vore ein togstopp på Hamar som skuldast Mjøsa, kommenterer ordføraren.

Han saknar ein betre analyse av kostnadane ein slik flaumrapport fører med seg for kommunane. No skal Busterud sette seg ned med aktørar som er påverka for å sjå kva slags konsekvensar dette får.

Historiske tal

Mjøsa er Noregs største innsjø. Mykje av vatnet kjem frå Gudbrandsdalslågen.

«Vesleofsen» frå 1995, kalla opp etter «Storofsen» i 1789, viser tydeleg kor store øydeleggingane kan bli ved ein storflaum.

Ved å bruke historiske data frå tidlegare flaumar, kom NVE fram til eit nytt resultat.

– Det er få plassar vi har så gode data som her, vi har flaumsteinar og skriftlege notat av kva som var flaumhøgda, seier Øyvind Leirset, seksjonssjef for arealplan i NVE.

Den nye rapporten brukar data frå heilt tilbake til Storofsen i 1789. Då døydde det fleire titals menneske og mange tusen hus vart totalskadd.

Kan ikkje kontrollere vatnet

Leirset fortel at ved så store flaumar har regulering av vassmagasin lite å seie. Dersom ein opnar slusene heilt, vil det vere dårleg nytt for Lillestrøm og Eidsvoll, utan at det hjelper områda lenger opp i vassdraget.

– Mjøsa er Noregs største innsjø, og når vi pratar om ein 200- eller 1000-årsflaum, er det prat om enorme vassmengder, seier Leirset.

I tida framover kjem NVE til å lage nye flaumsonekart for kommunane, men han seier det var viktig å få ut tala no.

– Då kan kommunane ta omsyn til det allereie no i planlegging av prosjekt.