Overraskande god effekt av køprising i Bergen. – Likevel ingen god ide, seier samferdsleministeren

1. februar 2016 vart det nesten dobbelt så dyrt å passera bomringen i rushtida i Bergen. To år seinare syner tala eit overraskande godt resultat.

– Trafikken er redusert med 13 prosent i rushtida, seier Eirik Lund Presterud.

Presterud, som er siviløkonom frå NHH i Bergen, har saman med professor og forskar James Odeck sett på effekten av køprisinga. Tiltaket verkar langt betre enn venta, viser rapporten frå Statens vegvesen.

– Det var venta ein nedgang i trafikken gjennom døgeret på tre prosent, men etter to år viser fasiten heile seks prosent, fortel han.

Trondheim innførte rushtidsavgift i 2009-10, med ein moderat takstauke morgon og ettermiddag. Oslo innførte det same i oktober i fjor. Begge stader er tendensane dei same som i Bergen.

Resultatet overraska forskarane

Målet var å redusera biltrafikken til og frå byen morgon og ettermiddag, og gjennom dette redusera miljøproblema.

Det vart 80 prosent dyrare å passera bomringen mellom klokka 6.30 og 9 og mellom 14.30 og 16.30. For dei fleste med bombrikke utgjorde det ein auke på 16 kroner.

– Resultatet er overraskande, særleg med tanke på at prispåslaget ikkje er så veldig høgt, seier Presterud.

Har knekt kø-koden

Bergen har i mange år slite med ulovleg høg luftureining. Hausten 2015 vart Noreg dømt i EFTA-domstolen fordi luftkvaliteten i Bergen og Oslo var så dårleg at det braut med internasjonale reglar.

Les òg: Regjeringa seier ja til køprising i Bergen

Oppmodingar om å la bilen stå og trugsmål om datokøyring fungerte dårleg. No kan Bergen ha knekt koden.

– Utslepp er kostbart. Dei skapar mykje sjukdom, i tillegg til køar. Dersom folk slepp unna utan å betala, så vil dei halda fram med å køyra bil. Om ein tek i bruk prismekanismar, slik Bergen kommune har gjort, vil folk vurdera andre reisealternativ eller -tidspunkt, forklarar James Odeck.

Les òg: Køtiden inn til Bergen halvert etter økte bompriser i rushtiden

Meiner politikarar vel for enkle løysingar

Samferdsleminister Ketil Solvik-Olsen let seg ikkje riva med av resultata i rapporten frå Bergen.

– Når du doblar prisen på ei vare, vil færre brukar henne. Det betyr likevel ikkje at reisekvardagen til innbyggjarane er betra. Det er viktig å ta omsyn til dei som får dårlegare privatøkonomi og reisekvardag fordi prisane er auka.

Framstegspartiet er kritiske til køprising, og no rettar han ein peikefinger mot dei folkevalde.

– Ein del lokalpolitikarar tyr litt for lett til bompengar i staden for å ta ansvar for betre kollektivtrafikk, seier Solvik-Olsen

Men byråd Anna Elisa Tryti meiner køprisinga har gjeve ei gledeleg utvikling i Bergen. Fleire reiser kollektivt, færre brukar privatbilen og klimautsleppa går ned.

– For fyrste gong ser me nedgang i klimagassutsleppa i Bergen.

Ho meiner innføringa av køprisinga er ein del av forklaringa.

– Dette viser at tøffe, upopulære tiltak verkar, seier Tryti.