I romanen «Kvar dag skal vi vere så modige» blir historia fortalt av Isak, som lever saman med mor si. Det har alltid vore dei to. Og det er lenge sidan mor slutta å ta telefonen, slutta å opne døra når det ringde på, slutta å gå på butikken.
Isak må ordne opp. Han er eitt av desse tapre barna som står last og brast med ein forelder som for lengst har slutta å ta ansvar.
Barnet som passar på mor
Vi er i ei bygd, der det trass i små og oversiktlege forhold er få som orkar å ta inn over seg at Isak ikkje blir tatt vare på. Han er også flink til å skjule armoda og ta vare på seg sjølv, og han stiller på skulen kvar dag – bortsett frå dei dagane då mor seier han må vere heime og ta vare på henne.
Men så dukkar det opp ein ny nabo, ein einsleg mann som alltid har tyggis og kjeks i lommene, som snusar på håret hans og gir han skyss når han dreg på tunge handleposar med mat han har kjøpt på krita.
Den korte historia tek fleire uventa vendingar. Tjønn er rå til å la historiene opne seg sakte, sakte. Han porsjonerer opplysningane om dei sentrale personane slik at lesarane får tid til å sjå for seg kva som kan kome til å skje.
Dette er jo eit kjent og ofte lett irriterande grep frå krimsjangeren, der forfattarane lurer oss til å tru og frykte både det eine og det andre før teksten avslører kor feil vi har tatt.
Men i «Kvar dag skal vi vere så modige» fungerer metoden annleis. Når vi her ser for oss kva slags folk vi har med å gjere på nabogarden og andre stader i bygda, blir vi konfrontert med vår eigen hang til å kome med for-dommar over folk vi knapt veit noko om.
Derfor kjem det ikkje eitt ord meir om kven som her får rolla som nabokjerring.
Forfattaren har greidd det igjen
Isak er eitt av fleire barn i dette forfattarskapet som ikkje har det bra. Forfattaren har vist oss vaksne som slit med alkoholisme, nervar eller berre manglande evne til å sjå barnet sitt. Han har vist oss korleis avkommet finn ut korleis det skal avreagere og overleve.
Ein kan altså ikkje skulde Brynjulf Jung Tjønn for å velje originale tema i romanane sine. Barnet som må passe seg for dei vaksne, eller endåtil må passe på dei vaksne, er ein gjengangar i norsk samtidslitteratur.
Det kan bli i meste laget. Eg tilstår at eg ein gong etablerte undersjangeren «mødrer som stengjer seg inne på soverommet og blir der». Denne romanen passar perfekt inn i den kategorien.
Når det er slik fatt, står og fell alt med måten historia er fortalt på. Og her har Brynjulf Jung Tjønn vore blant dei fremste sidan han debuterte med «Eg kom for å elske» i 2002.
Kvifor?
Fordi språket er knapt, tett og poetisk. Det står i stil til personen, i dette tilfellet Isak, og sansar og diktar og lyg med han. Slik kjem ein inn på beinet av tematikken, sjølv om sentimentaliteten er svært nøkternt dosert, eller kanskje nettopp derfor.
Og, som allereie nemnt, fordi historia får vikle seg ut i ein akkurat passe langsam rytme.
Slik opnar teksten for at lesaren kan kjenne på ei smerte som har ramma nokon andre. Dette er noko av det edlaste litteraturen kan gjere.
Alle anmeldelser og anbefalingar frå NRK finn du på nrk.no/anmeldelser.
