Det er år 2000, eg er 13 år. Eg har blitt ti centimeter høgare på eitt år, eg gjer mitt beste for å virke mindre når eg står i korridorane på skulen, eg lener meg inntil veggar og samlar armane tett inntil kroppen. I friminutta vil eg heller sitte i klasserommet og lese Harry Potter enn å henge i skulegarden med dei andre.
Eg er nærsynt og introvert, med ei svakheit for raud augeskugge og feministisk litteratur. Det er inga overrasking at eg aldri blir ballets dronning, i ei verd der annleis er feil, tilpassa er riktig.
Ingen saktedans
Eg ser «She's all that» på kino, der Freddie Prince Junior, ballets konge, blir forelska i Laney, den rare jenta med briller som viser seg å vere verdig tittelen som prom queen så snart ho tar av brillene. Eg går ut av kinosalen og veit det berre er på film det sosiale hierarkiet kan bevege seg.
Utanforskapet i mi verd er definitivt. På skuleballet forlèt eg dansegolvet om dj-en spelar ein roleg låt, for å ikkje stå åleine blant saktedansande par. Eg er ikkje ein dei byr opp til dans.
I klassen har me uskrivne reglar for kven som er inne med kven, kvar og ein av oss ville vore i stand til å teikne eit presist diagram av kven som er inne og kven som er ute. På skulevegen ropar ein gut bitch etter meg, eg har aldri sagt eit ord til han. Eit einaste hardt ord i ein 13-årings eksplosive verd kan kjennast som tusen. Klasserommet er fire tronge veggar der me er redde for å gjere feil, redde for å vere rare, redde for å rekke opp handa i tilfelle man seier noko dumt.
Det finst ein som vil trøyste; pappaen til Agnes i «Fucking Åmål». Han seier:
«Jag känner igen så mycket av mig själv i dig. När jag var i din ålder ... Jag hade inga kompisar, inga flickor var intresserade av mig. Men sen ... sän ändrade sig allt det där och det blir tvärtom».
Og Agnes seier:
«Men pappa, du pratar liksom om tjugofem år. Alltså, tyvärr, men jag är hellre glad nu än om tjugofem år ... För om tjugofem år. Det är liksom ... tjugofem år ... Det finns inte».
Berre på film
Og eg er 13 år og det som er om 25 år finst heller ikkje. Eg vil også vere glad no. I alle bøkene eg les, i alle filmane eg ser, blir utanforskapet hylla, men i mitt 13-årige liv er det ingen som lovar at det blir betre, utanom pappaen til Agnes. Eg spør dei andre i utanforskapet om kvifor ingen heiar på oss, når ein alltid heiar på dei som er som oss i dårlege high-school-filmar me leier på bensinstasjonen i helgene. Dei seier at det er nok berre på film, til og med pappaen til Agnes er berre på film. Kanskje det aldri blir betre, kanskje me alltid må vere redde for å gjere feil, for å vere rare.
Men det går ikkje 25 år før det blir betre, det går tre år, eg begynner på vidaregåande og me får nye reglar for kven som er inne og kven som er ute. Og det viser seg at alle er ganske inne. Det går fem år, eg er framleis nærsynt og introvert, men det finst plass for sånne som meg, det finst mange av oss. Minnet om den ukule 13-åringen står att som eit fint minne, eit minne om å finne sine eigne vegar, som veggpryd har ein ingen forventningar å fylle.
FØLG DEBATTEN: Ytring på Facebook
Ti år seinare
Til og med vitskapen seier at byrda av å vere øvst i det sosiale hierarkiet blir for tung å bere. Medan eg gjekk på kino og såg «She’s all that» utan at ei sjel brydde seg om kva eg brukte fredagskvelden min på, var dei kule kidsa under konstant observasjon, under press om å halde oppe den sosiale statusen, der det minste feilgrep kunne føre til utskiftingar i hierarkiet.
Det går ti år, eg og han som sa bitch passerer kvarandre på gata. Han viker blikket mitt. Me er begge vaksne no, ansvarlege og velfungerande. Som dei fleste andre i vårt tronge klasserom. Nokon av oss bukka under for utanforskapet, nokon av oss bukka under for presset om å vere best. Det gjer ingenting om eg gjer feil eller er rar, verda er så mykje større enn eit klasserom. No er det eg som er pappaen til Agnes, ein som lovar at det blir betre, ein som seier at det gjekk bra likevel.
Eg heiar på alle ukule 13-åringar der ute, eg lovar at det endrar seg og, tvert om, eg lovar at det ikkje tar 25 år.
